Innowacyjna analiza konsumpcji w czasach Wielkiej Recesji
Uderzającą cechą Wielkiej Recesji był spadek poziomu wydatków gospodarstw domowych i jego bardzo powolny powrót do stanu wyjściowego. Niebywale długi czas trwania takiego stanu rzeczy w porównaniu z wcześniejszymi recesjami wzbudził zainteresowanie decydentów i badaczy, w tym także finansowanego przez UE projektu CONSCRISIS. „Na przestrzeni ostatniej dekady część europejskich krajów doświadczyła dwóch znaczących epizodów spowolnienia konsumpcji ogółem, z których pierwszy miał miejsce na przełomie lat 2008-2009, a drugi na przełomie lat 2011-2012”, mówi pracująca w projekcie badaczka Serena Trucchi. „Głównym celem tych badań była ocenia przyczyn takich wyjątkowych spadków w wydatkach gospodarstw domowych na konsumpcję”. Badania skupiały się na roli oczekiwań gospodarstw w stosunku do przychodów, a dostrzeżoną bądź rzeczywistą odpornością na ich zaburzenia. Analizując wpływ zaburzeń stanu majątkowego zarówno na konsumpcję, jak i podaż siły roboczej, badacze poszerzyli dotychczasowy pogląd na zachowanie domowego budżetu w okresie Wielkiej Recesji. „Nasze wyniki poszerzyły literaturę fachową z dziedziny ekonomii w zakresie konsumpcji i oszczędności”, dodaje Trucchi. „Mają również istotne przełożenie na ustawodawstwo, w szczególności w odniesieniu do spadku konsumpcji ogółem w trakcie ostatniego kryzysu finansowego”. Oczekiwania gospodarstw domowych a ciągłość przychodów Większość badań w ramach projektu CONSCRISIS dotyczyła określenia wpływu niepewności i subiektywnych oczekiwań w stosunku do przychodów na obniżenie poziomu konsumpcji gospodarstwa domowego, co miało miejsce podczas ostatniego kryzysu. Wyniki pokazują zmianę w postrzeganiu zaburzeń ciągłości przychodu w trakcie recesji. „Między 2008 a 2009 r. spadek na rynku postrzegany był jako tymczasowy, podczas gdy w trakcie drugiego załamania ekonomicznego respondenci obniżali swoje oczekiwania w stosunku do zaburzeń przychodów”, wyjaśnia Trucchi. „Co więcej, trwałe zaburzenia w drugiej fazie recesji przez młodsze kohorty odbierane były jako większe”. Badacze zaobserwowali także wzrost odchyleń w oczekiwanych zaburzeniach przychodów począwszy od 2011 r., z pierwszymi widocznymi skutkami pod postacią dostosowania konsumpcji w odpowiedzi na stałe i przejściowe zaburzenia ciągłości przychodów. Wpływ majątku na konsumpcję i podaż siły roboczej Poza tą przewodnią tematyką badań, w ramach projektu CONSCRISIS analizowano także inne aspekty zachowania gospodarstw domowych, w tym wpływ zaburzeń stanu majątkowego na ich konsumpcję. Wykorzystując włoski minizestaw danych i strategię danych instrumentalnych, badacze oszacowali tendencje gospodarstw domowych w odniesieniu do konsumpcji w okresach zaburzeń stanu majątkowego we wczesnym okresie wielkiego kryzysu. „Alternatywne dane wskazujące, że przynajmniej w odniesieniu do rynku włoskiego w latach 2007-2008 konsekwencje finansowo-majątkowe były relatywnie ważne dla spadków konsumpcji”, mówi Trucchi. Badacze sprawdzili także, czy w sytuacjach zaburzeń stanu majątkowego reguluje się też podaż siły roboczej. „Zaburzenia cen stanowią źródło zewnętrznych zmian, które pozwalają na określenie skutków strat finansowych w okresie po kryzysie finansowym w 2007 r. i umożliwiają głębszą analizę tego zagadnienia”, dodaje Trucchi. „Otrzymane przez nas wyniki wskazują na znaczący wpływ stanu majątkowego na godziny pracy oraz na decyzje o porzuceniu pracy”. Trucchi wskazuje też, że na przykład dla osób, które odnotowały wyższe straty majątkowe w trakcie kryzysu finansowego, znaczenie tych skutków może być poważne. Objaśnić trendy konsumpcyjne Choć projekt skupiał się na dwóch europejskich krajach, czyli na Holandii i Włoszech, rzucił także nowe światło na szeroko znane fakty – co jest istotne dla wyjaśnienia trendów konsumpcyjnych z ostatnich lat w kilku europejskich krajach. „Uważamy, że nasz projekt dostarczył innowacyjnych analiz konsumpcji oraz, w szczególności, roli odgrywanej przez subiektywne oczekiwania”, podkreśla Trucchi. Kolejne kroki obejmą publikację artykułów w czasopismach naukowych oraz dalsze rozpowszechnianie odkryć projektu na konferencjach o charakterze naukowym i prawodawczym.
Słowa kluczowe
CONSCRISIS, Wielka Recesja, zaburzenia stanu majątkowego, konsumpcja w gospodarstwie domowym, Unia Europejska, UE
