Akcesoria modowe w późnej epoce żelaza i okresie rzymskim w Europie
W ramach unijnego projektu GLOBALGLASS badano istotny aspekt życia w północno-zachodniej Europie w okresie od 100 r. p.n.e. do 250 r. n.e. czyli od zmierzchu epoki żelaza po rozpoczęcie okresu rzymskiego. Szklane bransolety zachwycają społeczeństwo w epoce żelaza Zespół projektu GLOBALGLASS zgromadził dowody z czterech północno-zachodnich krajów europejskich – Belgii, Niemiec, Holandii i Wielkiej Brytanii – na podstawie których analizował, jak te artefakty były wytwarzane, stosowane i przechowywane na poziomie międzyregionalnym i lokalnym. Koordynator projektu, dr Tatiana Ivleva, komentuje: „Często pomijane w świetle lepiej przebadanych wyrobów kowalstwa z późnej epoki żelaza szklane bransolety stanowią wyjątkowy przykład kunsztu, artystycznej wirtuozerii i łączności międzykulturowej w późnej epoce żelaza i w okresie rzymskim w Europie”. Doświadczenia przeprowadzone we współpracy z współczesnymi producentami szkła i analiza około 500 brytyjskich bransolet wykazały, że brytyjskie wyroby z późnej epoki żelaza były najprawdopodobniej wytwarzane w podobny sposób, jak ich niektóre kontynentalne odpowiedniki. „Sugeruje to, że rzemiosło i technologia wytwarzania szklanych bransolet w późnej epoce żelaza były stosowane aż do czasów rzymskich, co podważa powszechną opinię, że produkcja szklanych bransolet z epoki żelaza została przerwana na przełomie pierwszego wieku naszej ery”, wyjaśnia dr Ivleva. Tożsamość regionalna Zespół projektu GLOBALGLASS skorygował również datę pojawienia się rzemiosła w Brytanii. Wyniki projektu wykazały, że wyroby te zadebiutowały na początku, a nie – jak wcześniej sądzono – pod koniec pierwszego wieku naszej ery. Co ciekawe, nie były kopiami ich poprzedników z kontynentu, ale raczej zostały selektywnie zaadaptowane na wzór bransolet z Europy kontynentalnej. Innowacje miały szczególny brytyjski charakter i różniły się w poszczególnych regionach. „Dotyczyło to nie tylko bransolet”, zauważa dr Ivleva. „Prowadzone przez rozmaitych uczonych analizy danych dotyczących przedmiotów związanych z ciałem, takich jak przedmioty do higieny osobistej, przybory toaletowe, ozdoby ubrań i lustra, ukazują zmianę nastawienia do prezentacji i ozdabiania ciała, jaka zaszła w Brytanii na początku pierwszego wieku naszej ery”. Kwestia stylu, wyboru i dostępności Dostępność innego stylu bransolet nie wpływała na ograniczenie importu wyrobów z obszarów sąsiadujących. Przykładowo mieszkańcy Bawarii w Niemczech w późnej epoce żelaza szczególnie upodobali sobie bransolety importowane z pobliskich północnych regionów alpejskich, mimo że mieli łatwy dostęp do bransolet wytwarzanych lokalnie. „Co więcej, dowiedzieliśmy się, że szklane bransolety nie były wskaźnikiem wysokiej klasy społecznej ani unikatowymi wyrobami jubilerskimi noszonymi przez elitę, jak się czasem przyjmuje”, zauważa dr Ivleva. Czasami powstawały bardziej efektowne sztuki, jednak na ogół bransolety te były produkowane na skalę masową, a wytworzenie jednej sztuki zajmowało maksymalnie 20 minut. Z punktu widzenia płci i funkcji, wyroby te nie były ograniczone do bransolet przeznaczonych dla dorosłych kobiet. Znaleziono mniejsze pierścienie, które pasowałyby tylko na rękę dziecka lub były noszone jako mocowane wstążkami ozdoby na końską grzywę. Nieoczekiwane odkrycie dotyczyło produkcji i dystrybucji. Na kontynencie wytwarzano wyroby na dużych obszarach przemysłowych, ale istniały również mniejsze osady w głębi lądu, które odpowiadały na zapotrzebowanie lokalne. Natomiast w Brytanii szklane bransolety były wytwarzane w małych specjalistycznych warsztatach, a także, prawdopodobnie, przez wędrownych rzemieślników. Na publikację czekają dwie książki – „Global Glass: Bangles of the Late Iron Age and Roman period Europe”, która omawia globalizacyjny charakter tych artefaktów, oraz „Romano-British glass bangles: a reappraisal”, która zawiera praktyczne instrukcje rejestracji, opisywania i badania pierścieni ze szkła w Brytanii. Na stronie internetowej oraz w serwisie YouTube dostępne są różne filmy, w tym wideo, w którym główną rolę gra koń.
Słowa kluczowe
GLOBALGLASS, epoka żelaza, szklane bransolety, okres rzymski, biżuteria, społeczeństwo
