Konflikty w regionie kaukaskim
Strategiczny pod względem geopolitycznym region Kaukaski, otoczony z jednej strony Morzem Czarnym a z drugiej – Morzem Kaspijskim i oddzielający Europę Wschodnią od Azji Zachodniej, jest jednym z bardziej niestabilnych i konfliktowych obszarów świata. W ostatnich dekadach w Armenii, Azerbejdżanie, Czeczenii, Gruzji i Rosji miało miejsce wiele konfliktów, a nawet jawnych wojen zwiększających poziom biedy. Aby zmienić tę sytuację, uczestnicy finansowanego z funduszy UE projektu CASCADE (Exploring the security-democracy nexus in the Caucasus) przeanalizowali dynamikę zdarzeń politycznych, społecznych i geograficznych definiujących charakter tego regionu. Zespół uwzględnił kwestie pomijane dotąd w badaniach akademickich, skupiając się w szczególności na postrzeganiu demokracji i bezpieczeństwa przez mieszkańców tego regionu. Analiza danych ujawniła, że powiązania między demokracją i bezpieczeństwem różnią się zależnie od kraju. W krajach o ustroju półdemokratycznym lub autorytarnym, w których instytucje i elity są słabe, dochodzi do wielu usankcjonowanych przez państwo aktów przemocy. Z drugiej jednak strony demokratyzacja często prowadziła do podziałów w procesie budowy państwa i utraty stabilności. Wpływy zewnętrzne – ze strony Rosji – mogą zwiększyć bezpieczeństwo, ale także poważnie je zachwiać, co ma miejsce również w przypadku reżimów opartych na przemocy, przymusie lub nieefektywnych politykach społeczno-gospodarczych. Te odkrycia są bardzo ważne dla Unii Europejskiej, która dąży do zwiększenia stabilności w tym sąsiadującym ze sobą regionie. Wiele obaw unijnych polityków wiąże się również z migracją ludności kaukaskiej uciekającej przed biedą i brakiem stabilności. Zespół wykazał też, że hegemonia Rosji może spowalniać rozwój lokalny i osłabiać gospodarkę. Doskonale widać to na przykładzie realizowanych przez Rosję wielkoskalowych projektów modernizacyjnych w północnej części Kaukazu. Projekty te negatywnie wpłynęły na życie małych, lokalnych producentów i przyczyniły się do wyludnienia regionów górskich. Takie podejście odgórne nie tylko uwydatnia tarcia między Rosją a krajami Zachodu, ale również pozbawia lokalne narody wpływu na swoje środowisko geopolityczne. Jednocześnie zespół pokazał, jak gracze na szczeblu krajowym reagują na politykę prowadzoną przez podmioty zewnętrzne i przyczyniają się do jej kształtowania. Projekt CASCADE dostarczył wielu cennych informacji i przeznaczonych dla UE zaleceń, które pomogą w walce z ubożeniem społeczeństwa, wspomogą dialog z Rosją i poprawią relacje w regionie. Uzyskane wyniki, opracowane publikacje i zorganizowane warsztaty nie tylko zainicjowały debatę na ten temat, ale również położyły fundamenty pod działania na rzecz zwiększenia bezpieczeństwa energetycznego, stabilności politycznej i handlu w tym regionie.
Słowa kluczowe
Kaukaz, bieda, wojna, CASCADE, migracja, stabilność polityczna
