Unijni badacze upowszechniają optymalny model nauki języka dla dwujęzycznych osób głuchych
Podczas słuchania, czytania lub mówienia w jednym języku osoby dwujęzyczne aktywują w myślach słowa z obu posiadanych języków. Ta tzw. koaktywacja językowa jest uznawana za typową cechę procesu bilingwalnego przetwarzania języka. Badacze zaangażowani w finansowany ze środków unijnych projekt BiBiCrossLang porównali koaktywację językową u osób dwujęzycznych władających dwoma językami mówionymi (dwujęzyczność unimodalna) z koaktywacją u osób głuchych i słyszących posługujących się językiem mówionym i językiem migowym (dwujęzyczność bimodalna). „Naszym głównym celem było określenie, jak współzawodnictwo percepcyjne i artykulacyjne między dwoma językami wpływa na kształt procesu posługiwania się nimi oraz na kontrolę językową” – wyjaśnia Marcel Giezen, uczestniczący w projekcie badacz ze stopniem doktora. Dodatkowo, na podstawie obserwacji osób głuchych i słyszących posługujących się językiem migowym, badacze chcieli ulepszyć bilingwalne metody w zakresie zdobywania umiejętności językowych i przetwarzania języka przez osoby głuche. Jednoczesne przetwarzanie języków mówionego i miganego W badaniach wykorzystano nowy paradygmat śledzenia ruchu gałek ocznych podczas stymulacji bodźcami wizualnymi, w tym słowami drukowanymi oraz kombinacjami znaków oraz słów mówionych. Niestety usterka systemu używanego do badań poza laboratorium spowodowała konieczność zdobycia nowego urządzenia do śledzenia i zmiany harmonogramu testów. Mimo najlepszych wysiłków nie udało się uniknąć straty czasu, co przełożyło się na mniejszą ilość zgromadzonych danych. „Z tego powodu najważniejszym wymaganiem dotyczącym realizacji projektów obejmujących unikalne populacje uczestników jest elastyczne zarządzanie projektem” – zauważa Giezen. Badania potwierdziły, że pewne charakterystyczne cechy przetwarzania bilingwalnego, a w szczególności aktywacja obu języków podczas mówienia, słuchania i czytania w jednym z tych języków, występują również u osób dwujęzycznych posługujących się językami mówionym i migowym. To dowodzi istnienia dynamicznych interakcji pomiędzy obydwoma językami, nawet jeśli jeden z nich jest odbierany bardziej wzrokowo niż słuchowo i sygnalizowany przez ręce, a nie przez usta. Ponadto podobieństwa te zauważono nie tylko u „migających” osób słyszących, ale również u „migających” głuchych podczas czytania lub migania. Wpływ dokonanych odkryć na edukację dzieci głuchych Jak dotąd nie udało się zdecydowanie określić, czy wszystkie dzieci głuche powinny uczyć się języka migowego, czy też raczej skupić na nauce czytania i pisania. Zdania na ten temat są bardzo podzielone. Opracowanie nowocześniejszych implantów ślimakowych tylko jeszcze bardziej skomplikowało debatę. Mimo że implanty otwierają przed głuchymi dziećmi nowy świat pełen dźwięków, dźwięki te nadal mocno odbiegają od tych odbieranych przez „normalne” ludzkie ucho. Dodatkowo chodzące do zwykłych szkół dzieci z implantami ślimakowymi nie mają kontaktu z językiem migowym w domu lub szkole – 90% z nich ma słyszących rodziców. Co istotne, w jednym z badań wykazano, że dorosła słysząca osoba posługująca się językiem migowym szybciej rozpoznaje słowa, jeśli są one jednocześnie wypowiadane i „migane”, a nie tylko wypowiadane. Wg Giezena, dane uzyskane podczas projektu BiBiCrossLang mogą pomóc zidentyfikować ścieżki edukacyjne przynoszące najwięcej korzyści głuchym dzieciom. „W świetle naszych wyników trudno jest zgodzić się z twierdzeniem, że nauka języka migowego lub kontakt z nim zaburza lub uniemożliwia skuteczną naukę języka mówionego/pisanego przez osoby głuche”. Przyszłość kształcenia językowego dwujęzycznych osób głuchych Podczas trwania projektu zespół BiBiCrossLang przy współpracy z innymi badaczami uzyskał dodatkowe fundusze na przeprowadzenie badań nad przetwarzaniem słów i zdań przez osoby posługujące się hiszpańskim językiem migowym. Fundusze te zostały przeznaczone na zatrudnienie głuchego asystenta, co wg Giezena pozwoli osiągnąć znaczące postępy w zakresie badań w tej dziedzinie. „Uważamy, że zaangażowanie głuchych badaczy jest kluczowe dla badań nad językiem migowym oraz zwiększenia udziału osób głuchych w badaniach prowadzonych zarówno w Hiszpanii, jak i na całym świecie”.
Słowa kluczowe
BiBiCrossLang, edukacja, dwujęzyczne osoby głuche, dwujęzyczny, koaktywacja językowa
