Wspieranie dialogu w dziedzinie biologii syntetycznej
Biologia syntetyczna stanowi ostatnią fazę rozwoju biotechnologii. Poprzez manipulowanie materiałem genetycznym naukowcy mają teraz możliwość projektowania, wytwarzania i modyfikowania organizmów, które mogą wykonywać przydatne zadania, takie jak produkcja bardziej trwałych upraw lub środków aromatyzujących do żywności. Ale czy społeczeństwo jest gotowe do tego bezprecedensowego przejęcia kontroli nad biologią? Czy rozumiemy możliwości i zagrożenia z tym związane oraz czy wiemy, jakie zastosować regulacje? Finansowany przez UE projekt SYNENERGENE został zapoczątkowany cztery lata temu i jego celem było zbadanie tych kwestii. „W projekt SYNENERGENE zaangażowało się wiele różnych grup i osób – od entuzjastów i propagatorów, po surowych krytyków biologii syntetycznej” – mówi koordynator projektu Christopher Coenen, specjalista w zakresie oddziaływania technologii w Instytucie Technologicznym Karlsruhe w Niemczech. Biologia syntetyczna pozwala na przykład na tworzenie mikroorganizmów na zasadzie budowli z klocków Lego, gdzie każdy klocek zawiera różne informacje genetyczne. „Takie organizmy coraz mniej przypominają te, które możemy znaleźć w naturze, co stwarza nowe zagrożenia. Ponadto nasze pojmowanie »naturalności« również może się zmieniać, ponieważ biologia syntetyczna pozwala na ingerencję w »życie« i »naturę« tak, jak nigdy dotąd” – mówi Coenen. Jego zdaniem społeczeństwo musi być również informowane o potencjale w tej dziedzinie, aby mogło przyczynić się do rozwiązania obecnych wielkich wyzwań społecznych, takich jak zrównoważony rozwój, bezpieczeństwo żywieniowe i zmiana klimatu. Konsorcjum SYNENERGENE składało się z dziesięciu europejskich uniwersytetów oraz 14 innych partnerów, do których należały przedsiębiorstwa, ośrodki badawcze, sieć centrów naukowych i muzeów, stowarzyszenie artystyczne, dziennikarze naukowi, publiczny teatr i organizacje społeczeństwa obywatelskiego. W projekt zaangażowały się podmioty z 14 krajów europejskich, a także z Brazylii, Kanady i USA. Zorganizowano ponad 140 pojedynczych wydarzeń, z których wiele było otwartych dla szerokiej publiczności. Opracowano szeroką gamę narzędzi edukacyjnych, materiałów informacyjnych i innych rozwiązań angażujących społeczeństwo. „Wykorzystaliśmy sprawdzone środki komunikacji, zaangażowania i dialogu publicznego, ale także innowacyjne rozwiązania, zwłaszcza na płaszczyznach sztuki i nauki” – wyjaśnia Coenen. Celem projektu było zebranie różnorodnych perspektyw, ze szczególnym uwzględnieniem opinii młodych ludzi. Aby dotrzeć do bardzo szerokiej grupy osób, zespół projektowy współorganizował lub wspierał dodatkowe fora na dużych imprezach publicznych, w których uczestniczyło wiele organizacji. „Kierowaliśmy również działania do konkretnych grup, takich jak nowe społeczności DIYbio/biohakerów” – mówi Coenen. Grupa ta obejmuje w znacznej mierze młodych entuzjastów, którzy prowadzą eksperymenty biologiczne i inne działania naukowe oraz tworzą narzędzia do badań biologicznych poza środowiskami akademickimi. Głównym rezultatem projektu było stworzenie przestrzeni do refleksji i debaty obejmującej różnorodne głosy. „Chociaż trudno było rozwiązać niektóre konflikty dotyczące na przykład wykorzystania biologii syntetycznej w produktach spożywczych oraz ogólnie stosowania biotechnologii ekologicznych, udało nam się przynajmniej zbliżyć do siebie przeciwników” – mówi Coenen. „Projekt pomógł także zbudować relacje oparte na zaufaniu wśród różnorodnych zainteresowanych podmiotów i sprzyjał wzajemnemu uczeniu się”. Dzięki dużej różnorodności wydarzeń i bogatej w informacje stronie internetowej projekt dotarł do tysięcy obywateli w Europie i innych krajach.
Słowa kluczowe
SYNENERGENE, dialog publiczny, zaangażowanie publiczne, biologia syntetyczna, biotechnologia, społeczność biohakerów
