Nowa, swoista dla nowotworu metoda leczenia pacjentów z rakiem jelita grubego
Zapobieganie nawrotom raka jelita grubego — drugiej pod względem śmiertelności postaci raka występującej w Europie — zdecydowanie nie jest proste. Przyczyny tego rodzaju nawrotów mogą być różne: rozprzestrzenianie się odizolowanych komórek nowotworowych poza podstawowe miejsce występowania nowotworu; pozostanie komórek nowotworowych na miejscu po jego resekcji; słaby poziom swoistości chemioterapii stosowanej po resekcji; lub oporność na leczenie chemioterapią. Dr Helena Azevedo z Uniwersytetu Queen Mary w Londynie (QMUL) jest jednak przekonana, że niezależnie od przyczyny, tego rodzaju nawrotom można zapobiec przez zastosowanie pozabiegowego leczenia sprzyjającego regeneracji uszkodzonych tkanek. Wzięła ona udział w projekcie CANCERHYDROGELPATCH sfinansowanym ze środków UE, mającym na celu wyeliminowanie komórek nowotworu jelita grubego za pomocą koniugatów nanostruktur hydrożeli-leku-siRNA po chirurgicznym usunięciu nowotworu. „Nasza idea polegała na opracowaniu sposobu leczenia dostosowanej do konkretnej postaci raka w celu zapewnienia wyższego poziomu skuteczności i bezpieczeństwa” mówi dr Azevedo. „Wiadomo na przykład, że czynniki wzrostu — białka biorące udział w procesie proliferacji komórek — są w przypadku większości postaci raka są objęte nadmierną ekspresją, przyczyniając się do progresji i rozprzestrzeniania się raka. Dzięki zastosowaniu bewacyzumabu znanego też jako Avastin zaobserwowaliśmy możliwość zapobiegania rozwoju nowotworu, Jednakże złożoność środowiska nowotworu wymaga zastosowania wielu różnych sposobów leczenia, w związku z czym wybraliśmy dodatkowy lek zawierający krótkie interferujące RNA (siRNA — zdolne do supresji/wyeliminowania ekspresji konkretnych genów) celem wyciszenia ważnego onkogenu biorącego udział w progresji raka jelita grubego”. Mimo że leki takie jak Avastin są już stosowane u pacjentów z rakiem jelita grubego, w ramach projektu CANCERHYDROGELPATCH odkryto jego podawanie nie ogólnoustrojowo ani w postaci wstrzyknięcia wewnątrznowotworowego — co stanowi praktykę powodującą wystąpienie działań niepożądanych przez nieswoisty wychwyt zarówno przez komórki zdrowe, jak i komórki rakowe oraz gromadzenie się w innych narządach. Zamiast tego zespół dążył do podania tego rodzaju leków w postaci hydrożelu przykładanego w wymaganym miejscu i w sposób selektywny dla komórek rakowych dzięki przyłączeniu ich do nanocząsteczek pokrytych drobnymi molekułami białkowymi, które wiążą się swoiście z powierzchnią komórek rakowych. „Wyniki były znakomite”, mówi z entuzjazmem dr Azevedo. Były one tak znakomite, że zespół przekroczył początkowe oczekiwania związane z leczeniem możliwym do zastosowania po resekcji nowotworu. Ich terapię łączoną cechuje wysoka skuteczność zarówno w przypadku nowotworów poddanych, jak i niepoddanych resekcji dzięki połączeniu trzech metod terapeutycznych: terapia genowa wyciszająca onkogeny biorące udział w progresji nowotworu; chemioterapia obejmująca uwolnienie silnego leku zatrzymującego rozwój komórek rakowych; oraz terapia termiczna wytwarzająca wysoką temperaturę i zabijająca komórki rakowe. „Wykazano, że ta potrójna metoda leczenia umożliwiła przyczynienie się do eliminacji nowotworu, eliminując konieczność jego resekcji. W przypadku zastosowania po dokonaniu resekcji osiągano pełną remisję choroby przez zniszczenie pozostałych komórek rakowych i uniknięcie ponownego rozwoju nowotworu”, mówi dr Azevedo. Opisywana nowa metoda leczenia spotkała się z takim entuzjazmem społeczności, że doprowadziła ona do publikacji metody w czasopiśmie „Nature Materials”. Joao Conde uczestniczący w projekcie CANCERHYDROGELPATCH i specjalizujący się w opracowywaniu i testowaniu nanomateriałów stosowanych w leczeniu raka obecnie organizuje nową grupę badawczą w celu dalszego opracowywania tego rodzaju sposobów leczenia. „Podczas gdy wyniki badań prowadzonych na myszach są bardzo obiecujące w odniesieniu do skuteczności i bezpieczeństwa stosowania, konieczny jest dalszy proces zatwierdzania tych metod leczenia na obszernych modelach przedklinicznych, umożliwiający badania kontrolne w dłuższych okresach czasu, zanim możliwe będzie wprowadzenie naszej nowej metody leczenia i podawania leku u ludzi. Może to wymagać od 5 do 10 lat, o ile wszystko pójdzie zgodnie z planem”, wnioskuje dr Azevedo.
Słowa kluczowe
Projekt CANCERHYDROGELPATCH, kolektomia, rak jelita grubego, nowotwór, przerzut nowotworowy, chemioterapia, hydrożel, Avastin, siRNA, ekspresja genów, peptyd, resekcja
