Budowanie gospodarki o obiegu zamkniętym poprzez zmniejszanie ilości odpadów
W skali ogólnoświatowej wytwarzamy ponad miliard ton odpadów rocznie. Oznacza to ogromne straty, a wiele wyrobów wyrzuca się niezwłocznie po użyciu, co prowadzi do utraty ich wartości. W ramach jednej z inicjatyw finansowanych ze środków UE opracowano kilka sposobów ograniczenia marnotrawstwa zasobów poprzez ich ponowne wykorzystanie i regenerację. Model stworzony przez naukowców z projektu RESCOM pozwala zmniejszyć ryzyko biznesowe związane z dostawą materiałów i niestabilnością cen, jednocześnie oferując nowe możliwości biznesowe dla przemysłu wytwórczego. W skład zespołu RESCOM wchodzi 12 organizacji, w tym uczelnie wyższe, organizacje badawcze i konsultingowe, partnerzy przemysłowi i dostawcy technologii z sześciu krajów UE. Amir Rashid, koordynator projektu ze szwedzkiego Królewskiego Instytutu Technologicznego w Sztokholmie (KTH) wyjaśnia, że projekt RESCOM skupia się na wspieraniu przedsiębiorstw produkcyjnych w przejściu na gospodarkę o obiegu zamkniętym (w zamkniętej pętli). – Gospodarka o obiegu zamkniętym to paradygmat zakładający stosowanie procesów regeneracji w działalności gospodarczej i ekologicznej – wyjaśnia. – Aby osiągnąć ten cel, w projekcie RESCOM stosuje się model uwzględniający jednocześnie sposoby dynamicznej interakcji modeli biznesowych, projektowania produktów, łańcucha dostaw i technologii, a także ich wpływ na wdrażanie gospodarki o obiegu zamkniętym. Wiąże się to z zarządzaniem całym cyklem życia gotowego wyrobu: od jego opracowania, przez przygotowanie projektu technicznego i produkcję, aż po użytek i regenerację. Założenia projektu są realizowane z pomocą nowej platformy programowej, która umożliwia producentom poprawę projektowania produktów i analizowanie nowych przypadków biznesowych, pozwalając uwzględnić praktyki z zakresu ponownego wykorzystania i regeneracji. Naukowcy z projektu RESCOM przetestowali platformę na przykładzie czterech studiów przypadku produkcji, korzystając z pomocy partnerów przemysłowych. – Każde studium odwołuje się do transformacji produkcji z systemu liniowego do systemu o obiegu zamkniętym – wyjaśnia Amir Rashid. Wśród przypadków znalazły się wózek dziecięcy, pralka, odbiornik telewizyjny i samochodowy układ kierowniczy. – Scenariusz każdego studium przypadku jest inny, aczkolwiek wszystkie uwzględniają takie metody oszczędzania zasobów jak ponowne wykorzystanie, regenerację, a w razie potrzeby także recykling – mówi Amir Rashid. Studia przypadku dostarczyły kilku istotnych wniosków. Pokazały przede wszystkim, jak ważne jest proste wzornictwo obejmujące kilka cykli życia produktu. W związku z tym poczyniono przygotowania mające umożliwić odzyskiwanie wartości wyrobów. Ważne okazało się także, by dobierać wzory i łańcuchy dostaw z myślą o modelu produkcji o obiegu zamkniętym. Amir Rashid podaje następujący przykład: „modele leasingowe czy usług produktowych, w przypadku których części są ponownie wykorzystywane po jednym cyklu użycia, stawiają inne wymagania dotyczące wzornictwa niż konwencjonalne modele sprzedaży, w których wyroby nie powracają do producenta”.I choć innowacyjna technologia przyczynia się do poprawy efektywności produkcji, zachowanie użytkowników może mieć czasem nawet większe znaczenie. Duże znaczenie ma np.. Uszkodzenie produktu w cyklu użytkowania. W modelach wynajmu czy leasingu klienci mogą obchodzić się z wyrobami mniej ostrożnie, gdyż nie są ich właścicielami. Sprawia to, że regeneracja produktów czy poszczególnych elementów po zwrocie jest trudniejsza. W październiku 2017 r. uruchomiona zostanie publiczna wersja platformy RESCOM. Będzie ona dostępna online, dzięki czemu przedsiębiorstwa będą mogły zapoznać się z koncepcjami i wynikami projektu. Do czasu zakończenia projektu sporządzony zostanie krótki opis polityki zawierający sugestie dotyczące zmniejszenia uzależnienia produkcji od zasobów naturalnych i ograniczenia marnotrawstwa. Zespół realizujący projekt RESCOM ma nadzieję, że uzyskane wyniki zachęcą unijnych decydentów do rozszerzenia aktualnego ustawodawstwa w sprawie odpadów i recyklingu oraz do podjęcia próby ograniczenia przyszłej konsumpcji zasobów materiałowych w produkcji.
Słowa kluczowe
RESCOM, model biznesowy oparty na obiegu zamkniętym, projektowanie zgodnie z zasadami gospodarki o obiegu zamkniętym, zrównoważony rozwój, zamknięta pętla, odpady produkcyjne
