Gramatyka i pamięć w afazji agramatycznej i chorobie Alzheimera
Schorzenia neurologiczne, takie jak afazja czy podejrzenie choroby Alzheimera (pAD), skutkują upośledzeniem pamięci i zdolności językowych. Nie jest obecnie jasne, jak te schorzenia objawiają się na poziomie językowym w przypadku różnych języków, ani jak wpływają na język problemy z pamięcią. Uczestnicy finansowanego przez UE projektu MEMOGRAM (Grammar and memory: Evidence from agrammatic aphasia and probable Alzheimer's disease in German, Italian and Greek) badali zjawiska (morfo)syntaktyczne i układy pamięciowe w przypadku afazji agramatycznej i pAD. Badano w szczególności objawy afazji agramatycznej i pAD w przypadku różnych języków, analizując zależność między sprawnością językową i działaniem pamięci, w tym roboczej pamięci werbalnej. Prowadzono testy językowe i kognitywne w pięciu grupach pacjentów neurologicznych mówiących równymi językami, tj. włoskich pacjentów z afazją, włoskich pacjentów z pAD, greckich pacjentów z afazją, greckich pacjentów z pAD i niemieckich pacjentów z afazją. Wyniki tych badań nie potwierdziły żadnej z hipotez przyjętych łącznie dla różnych języków. U włoskich i greckich pacjentów z pAD stwierdzano wzorce sprawności podobne, jak w przypadku włoskich i greckich pacjentów z afazją. Wydaje się więc, że wzorce nieprawidłowości (morfo)syntaktycznych nie są swoiste dla określonego zaburzenia neurologicznego. Podobne wzorce obserwowano w przypadku różnych schorzeń neurologicznych i były one prawdopodobnie skutkiem synergii dwóch czynników: osoby z zaburzeniami neurologicznymi, takimi jak afazja i pAD, mają ograniczone możliwości przetwarzania danych, a pewne zjawiska/konstrukcje gramatyczne są trudniejsze niż inne. Aby wiarygodnie zbadać zależność między układami pamięci (w tym pamięcią roboczą) i zjawiskami (morfo)syntaktycznymi, zespół przeprowadził też testy kognitywne i językowe u 103 osób zdrowych, mówiących językiem greckim. Głównym odkryciem było stwierdzenie, że werbalna pamięć robocza przekłada się różnicowo na czasownikowe kategorie morfosyntaktyczne, jednak tylko u osób słabo wykształconych (np. po 5-10 latach formalnej edukacji). Na poziomie grupy zdrowi uczestnicy mieli lepsze wyniki w testach związku zgody niż czasu i aspektu, przy czym wyniki dotyczące czasu były lepsze niż aspektu. Stwierdzono też, że istotna jest odległość między wyrazami, wpływającymi na formę gramatyczną. Projekt MEMOGRAM ujawnił różne formy wpływu afazji agramatycznej i pAD na mowę pacjentów posługujących się różnymi językami. Wyniki pomogą w tworzeniu lepszych metod leczenia, co potencjalnie poprawi jakość życia.
Słowa kluczowe
Pamięć, syntaktyczny, języki, podejrzenie choroby Alzheimera, MEMOGRAM, afazja agramatyczna
