Bariery na drodze do europejskiego obywatelstwa: ogólnounijna analiza
Celem projektu BEUCITIZEN (All Rights Reserved? Barriers towards European citizenship) jest przedstawienie możliwości wielowymiarowego obywatelstwa zgodnego z unijnym motto "Zjednoczeni w różnorodności". Zespół zidentyfikował zagadnienia badawcze i wyszczególnił kategorie potencjalnych barier, aby pomóc w odpowiedzi na te pytania oraz zaproponować nowe sugestie dotyczące możliwości przezwyciężenia barier w korzystaniu z praw związanych z obywatelstwem UE. Do badanych zagadnień należą sprzeczności między różnymi prawami i prawami na różnych poziomach oraz różnice między priorytetami państw członkowskich; różnice dotyczące instytucji politycznych, administracyjnych i prawnych; ograniczenia finansowe; przeszkody administracyjne i biurokratyczne; problemy językowe. Uczestnicy projektu podzielili prawa związane z obywatelstwem na różne rodzaje (ekonomiczne, społeczne, polityczne i obywatelskie — wymiar horyzontalny) oraz kategorie obywatelstwa (kobieta/mężczyzna, osoba młoda/starsza, rdzenny mieszkaniec/imigrant — wymiar wertykalny). W skład konsorcjum weszło blisko 80 badaczy różnych dyscyplin i specjalizacji, 26 uczelni wyższych oraz instytutów z 19 krajów UE. Multidyscyplinarne podejście zastosowane w projekcie BEUCITIZEN zawiera wymiar historycznych i porównawczy, a także uwzględnia wiadomości z dziedziny nauk historycznych, prawnych, politycznych i społecznych oraz ekonomii i filozofii. Oprócz aspektu prawnego i konstytucjonalnego obywatelstwa rozważane są jego powiązania z zasadami i praktykami, wpływ procesów społecznych i politycznych oraz jego wielowymiarowość. Prace rozpoczęto między innymi od organizacji otwartego forum, które dostarczyło ważnych informacji do "Sprawozdania nt. obywatelstwa UE 2013" opracowanego przez Komisję Europejską. Pomogło także zaznajomić z projektem szersze grono zainteresowanych stron. Prace podzielono na 12 pakietów, łączących badania teoretyczne i empiryczne. Zespół przygotował artykuł opisujący oryginalną konstrukcję badań, a 10 powiązanych ze sobą zagadnień ma stać się podstawą rozdziałów planowanej książki pt. "All rights reserved? Constraints and contradictions of European citizenship". Opracowanie te będzie syntezą najważniejszych ustaleń płynących z projektu. Określono ramy do analizy studiów przypadków dotyczących wniosków o przyznanie obywatelstwa oraz przygotowano różne raporty na tematy takie jak różne kategorie obywateli oraz równowaga między obywatelstwem rdzennych mieszkańców i przyjezdnych. Projekt BEUCITIZEN przyczynia się do poszerzenia wiedzy na temat tego, czy i jak można by przezwyciężyć zidentyfikowane bariery. Analiza ta i jej wyniki pozwolą poznać przyszłe szanse i wyzwania dla UE i państw członkowskich dotyczące rozwoju idei i rzeczywistego wymiaru obywatelstwa UE.
Słowa kluczowe
Obywatelstwo europejskie, UE, integracja europejska, prawa obywatelskie, zjednoczeni w różnorodności
