Postępy w dziedzinie biologii ewolucyjnej
PP — zdolność organizmu do modyfikowania swoich cech w odpowiedzi na zmiany w środowisku — jest wszechobecna z natury i może przyspieszać, spowalniać lub mieć niewielki wpływ na zmiany ewolucyjne. Zmiany w charakterystyce organizmu obejmują morfologię, rozwój oraz właściwości biochemiczne lub fizjologiczne, a także zachowanie. Aby zrozumieć, w jaki sposób PP może wpływać na środowiska morskie, w finansowanym przez UE projekcie "Biological invasions in marine ecosystems – The role of phenotypic plasticity" (ALIEN SPECIES) przystąpiono do zbadania pewnego gatunku ostrygi, ostryżycy japońskiej. Przed 40 laty gatunek ten wprowadzono w krajach skandynawskich w celach komercyjnych. Nowa wiedza na ten temat pozwoli lepiej zrozumieć negatywne skutki i proces zakłócenia inwazyjnych lub nieinwazyjnych gatunków dla siedlisk i bioregionów. Innym niepożądanym skutkiem jest zanieczyszczenie genetyczne, przepływ genów z gatunków inwazyjnych do rodzimych. Naukowcy zbadali przyczyny PP, wpływ tego zjawiska na ostrygi w Szwecji, ewolucję ślimaków nagich i oskorupionych, a także powodowane przez nie szkody oraz ograniczenia. Gdy zawieszono działania w zakresie akwakultury, sądzono, że populacja ostryg zniknęła, ponieważ wody nie sprzyjały ich przetrwaniu. Przeciwnie, w ciągu ostatnich 10 lat ostrygi te zadomowiły się w wodach Danii, Norwegii i Szwecji. Z badań wynika, że ich cechy ewoluowały, umożliwiając gatunkowi przystosowanie się do odmiennych warunków. Ostryga była produktem złożonego procesu rozwojowego, w którym rolę odegrały zewnętrzne czynniki środowiskowe. Naukowcy zbadali także, w jaki sposób ostrygi wpłynęły na życie zwierząt w tym regionie i w ekosystemie morskim i jak je zmieniły. W projekcie dokonano oceny cech i korzyści dwóch nowych metod, które opracowano do zbadania PP. Dodatkowo zorganizowano sympozjum, w którym udział wzięli eksperci w dziedzinie PP z całego świata. Projekt ALIEN SPECIES pozwolił pogłębić wiedzę na temat PP jako kluczowego mechanizmu, który pozwala organizmom radzić sobie ze zmianami i reagować na nie. Wyniki projektu odegrają także ważną rolę w takich dziedzinach badań, jak biologia rozwojowa, ekologia i ewolucja.
Słowa kluczowe
Plastyczność fenotypowa, ewolucja genetyczna, zmiany środowiskowe, ekosystemy morskie, ostryga
