Unijni naukowcy wnoszą wkład w strategię na rzecz wyższej jakości powietrza
W ciągu ostatniej dekady kwestia jakości powietrza urosła w oczach obywateli UE do rangi jednego z głównych problemów ochrony środowiska. Mimo iż na przestrzeni ostatnich 20 lat jakość powietrza istotnie się poprawiła, widać coraz wyraźniej, że same środki techniczne nie wystarczą do osiągnięcia wysokich standardów przewidzianych w tym zakresie przez przepisy środowiskowe UE. Decydenci koncentrują się obecnie na społeczno-gospodarczym wymiarze strategii na rzecz jakości powietrza, aby podnieść ich efektywność i ogólną akceptację wśród obywateli UE. Partnerzy dofinansowanego z 7PR projektu SEFIRA spędzili ostatnie trzy lata na koordynowaniu jednych z najlepszych zasobów naukowych i społeczno-gospodarczych, aby lepiej poznać te złożone zagadnienia. Zespół pracujący nad projektem, którego realizację zaplanowano do końca maja 2016 r., zorganizował 20 kwietnia 2016 r. warsztaty zamykające w Brukseli, aby w sposób formalny zaprezentować swój dorobek europejskim interesariuszom. Zrozumieć postrzeganie i świadomość problemów związanych z jakością powietrza Zespół zastosował transdyscyplinarne podejście, obejmujące tak zróżnicowane dziedziny jak ekonomia, nauki polityczne, geologia i nauki o atmosferze. Naukowcy skrupulatnie przeanalizowali dokumenty w celu ustalenia, jak odpowiednie dyrektywy UE zostały przełożone na środki do walki z zanieczyszczeniem powietrza na szczeblu krajowym i lokalnym. Następnie przeprowadzili wywiady z 38 ekspertami z czterech krajów europejskich, aby dowiedzieć się, jakie najpoważniejsze przeszkody stoją na drodze do pełnego wdrożenia strategii. Wreszcie powołali szczegółowe grupy dyskusyjne w czterech miastach europejskich (Antwerpia, Mediolan, Warszawa i Malmö), aby poznać faktyczne obawy mieszkańców i wizję przyszłości w kontekście jakości powietrza. Odkryli zasadnicze różnice w postawach i wiedzy – mieszkańcy Antwerpii byli na przykład postrzegani jako niezwykle aktywni i zorganizowani w tym zakresie, a ich działania zostały nawet zaprezentowane w lokalnych mediach flamandzkich. Tak wysokiego poziomu aktywności nie odnotowano w pozostałych trzech miastach. Za pomocą metody CAWI (wspomagany komputerowo wywiad przy pomocy strony WWW), partnerzy projektu przeprowadzili także ponad 16 000 indywidualnych wywiadów w siedmiu państwach członkowskich UE (Austria, Belgia, Niemcy, Włochy, Polska, Szwecja i Zjednoczone Królestwo). Uczestnicy zostali wyselekcjonowani pod kątem demografii, mobilności i nawyków żywieniowych. Konkretnie musieli mieć powyżej 18 lat, korzystać z pojazdów będących źródłem zanieczyszczenia oraz spożywać mięso i produkty mleczne częściej niż cztery razy w tygodniu. Odpowiadali na szczegółowe pytania na temat swoich opinii i postaw w stosunku do różnych kwestii środowiskowych. Naukowcy dostrzegli wyraźne różnice w postawach i postrzeganiu między poszczególnymi krajami, grupami wiekowymi, poziomami wykształcenia i płciami. Na przykład na pytanie o to, czy respondenci zgadzają się ze stwierdzeniem, że to nie na osobach fizycznych ciąży obowiązek podejmowania działań przyjaznych dla środowiska, tylko 19% Austriaków i 18% Brytyjczyków odpowiedziało twierdząco w odróżnieniu od 30% Belgów. Jedna czwarta polskich respondentów zgodziła się ze stwierdzeniem, że ochrona środowiska nie jest ważnym problemem, co jest wynikiem znacznie wyższym niż w krajach zachodniej części Europy. W Austrii mężczyźni byli mniej skłonni od kobiet do zmiany swoich przyzwyczajeń w zakresie mobilności, wyrażając gotowość do płacenia ponad 40% więcej niż obecnie (w podatkach, opłatach itp.), aby nie musieć zmieniać swoich nawyków. Jeżeli chodzi o nawyki żywieniowe, to mężczyźni z Austrii i Belgii byli skłonni płacić 65% więcej niż kobiety, aby ich dieta pozostała bez zmian. Co zaskakujące, wyniki projektu pokazują, że lepiej wykształceni respondenci byli skłonni zapłacić 70% więcej niż słabiej wykształceni, aby nie zmieniać swoich nawyków w zakresie mobilności. Implikacje polityczne i kolejne kroki W ramach projektu SEFIRA po raz pierwszy tego typu metody naukowe zostały wykorzystane w kontekście jakości powietrza. Uzyskane wyniki wskazują na ogromne zróżnicowanie opinii wśród Europejczyków, stąd naukowcy wzywają decydentów do poszukiwania równowagi i zintegrowania indywidualnych sposobów postrzegania z wymogami technicznymi i priorytetami bieżących działań politycznych. W szczególności należy wziąć pod uwagę indywidualną akceptowalność polityki ochrony środowiska w toku procesu wdrażana. Wyniki projektu zostały dobrze przyjęte przez decydentów. Posłanka do Parlamentu Europejskiego Eleanora Evi, prelegentka w czasie warsztatów i aktywna członkini Komisji Ochrony Środowiska Parlamentu Europejskiego oświadczyła, że wyniki projektu są niezwykle aktualne, zwłaszcza w obliczu niedawnych wydarzeń, takich jak afera Volkswagena. „Projekt przypada w samą porę, aby przyspieszyć debatę nad tymi zagadnieniami, zwłaszcza że stawką wydają się być niektóre dokumenty, takie jak dyrektywa w sprawie jakości powietrza” – zauważyła. Mimo iż prace nad projektem niedługo dobiegną końca, zespół zapowiedział, że będzie kontynuować analizy wyników i prowadzić dalsze badania w tym zakresie. Nadrzędnym celem projektu było pokazanie, że multidyscyplinarne podejście i metodologia zastosowana w badaniach SEFIRA mogą posłużyć do lepszego kształtowania i wdrażania polityki na szczeblu UE, krajowym i lokalnym. Więcej informacji: witryna projektu SEFIRA
Kraje
Włochy
