Wyłanianie się współczesnych tożsamości w Europie Wschodniej
Na przestrzeni krótkiego okresu historycznego kontynent europejski był świadkiem powstawania nowych państw i zmiany granic (przykładem może być Serbia). Zmiany historycznych i politycznych granic dotknęły od 8 do 10 milionów osób należących do mniejszości etnicznych Europy Wschodniej. W okresie tym silne prądy migracyjne miały poważny wpływ na klimat kulturalny i społeczny zarówno kraju tracącego, jak i zyskującego obywateli. Zagadnienie to oraz motto "Wędrówki ludzi i zmiany granic" ("Moving peoples and moving borders") przyświecały powstaniu projektu ENRI-EAST , którego zespół podjął się zbadania wpływu poszczególnych czynników wywołujących migrację na codzienne ludzkie życie i poczucie przynależności społecznej. Badania empiryczne koncentrowały się na krajach po obu stronach nowej wschodniej granicy UE, takich jak Białoruś, Niemcy, Węgry, Łotwa, Litwa, Polska, Rosja, Słowacja i Ukraina. Badano szczególne przypadki krajów i grup etnicznych żyjących po obu stronach głównej politycznej linii podziału, która dzieli Europę na co najmniej dwie geopolityczne części. Część wschodnia obejmuje kraje byłego Związku Radzieckiego (ZSRR), znane jako Wspólnota Niepodległych Państw (WNP). Po obu tych stronach mieszkają obecnie około 24 podzielone narody i grupy etniczne. Powszechnym i ważnym aspektem jest przebywanie dużych części tych populacji poza granicami swoich krajów lub regionów etnicznych, co jest skutkiem migracji osób i zmian granic. Zespół projektu ENRI-EAST zbadał 12 mniejszości etnicznych z 8 krajów przy nowej wschodniej granicy UE, etnicznych Niemców powracających z krajów Wspólnoty Niepodległych Państw (WNP) oraz rosyjskich Żydów w Niemczech. Badacze sformułowali zestaw pytań, który umożliwił analizę przeszłości i teraźniejszości społecznej tych wybranych grup narodowościowych i etnicznych. Opracowali plan badań, obejmujący kwestie teoretyczne, historyczne, ankiety służące do gromadzenia danych, jakościową i ilościową analizę danych oraz badania pilotażowe. Aby uzyskać dane porównawcze, zespół projektu opracował wielkoskalową sformalizowaną ankietę dotyczącą wartości i tożsamości ENRI (ENRI-VIS), która była kluczowym elementem badania. Przeprowadzono łącznie 144 wywiady biograficzne (ENRI-BIO) i 42 wywiady z ekspertami (ENRI-EXI). Prace naukowców rzuciły nowe światło na wiele ważnych zagadnień, takich jak języki, konflikty etniczno-narodowościowe, zaufanie do instytucji, uczestnictwo w życiu politycznym i społeczeństwie cywilnym, kolektywne tożsamości etniczno-narodowościowe, a także stosunek do Europy i UE. Eksperci zespołu projektu sporządzili wiele materiałów roboczych podsumowujących elementy teoretycznych rozważań w ramach badania nad współzależnością krajowych i regionalnych tożsamości. Badania prowadzone przez zespół projektu ENRI-EAST potwierdziły, że tolerancyjne politycznie i społecznie otoczenie wspiera procesy integracyjne, które chronią tożsamości kulturalne i etniczne. Otrzymane wyniki wskazują, że mniejszości etniczne wykazują wyraźnie wielopłaszczyznowe rodzaje tożsamości i są najbardziej przywiązane do obszarów swojego pochodzenia i edukacji oraz że są lojalnymi i patriotycznymi Europejczykami. Dane i wyniki uzyskane podczas prac prowadzonych w ramach projektu sugerują rekomendacje polityczne w kilku obszarach. Przykładami są problemy związane z mniejszościami oraz ich współpracą z instytucjami krajowymi, społeczeństwo cywilne i międzynarodowe organizacje na rzecz zwiększenia integracji mniejszości etnicznych. Oprócz tego zespół projektu ENRI-EAST kładzie nacisk na potrzebę skoncentrowania działań na młodszym pokoleniu, które jest bardziej otwarte na liberalne wartości Europy.
