Znaczenie bioróżnorodności dla europejskich lasów
Znaczenie bioróżnorodności nie ogranicza się wyłącznie do liczebności gatunków żyjących na Ziemi, ale dotyczy również sposobu regulacji działania ekosystemów na planecie. Naukowcy od dawna próbują zrozumieć czynniki rządzące tym funkcjonowaniem, badając procesy takie jak obieg substancji odżywczych, węgla i wody. W tym celu zespół projektu FUNDIVEUROPE (Functional significance of forest biodiversity in Europe) przyjrzał się roli różnych oddziaływań bioróżnorodności na lasy i usługi ekosystemowe, z jakich czerpie korzyści człowiek. Naukowcy z 15 krajów Europy badali wpływ bioróżnorodności na ekosystemy leśne, prowadząc eksperymenty na poletkach obsadzonych drzewami w ciągu ostatnich 10 lat, aby stworzyć gradienty różnorodności drzew. Ich uzupełnieniem były poletka o różnej różnorodności znajdujące się w istniejących dojrzałych lasach w sześciu regionach reprezentujących najważniejsze typy europejskich lasów, od borealnych po lasy strefy umiarkowanej i śródziemnomorskiej. Naukowcy badali, w jaki sposób różnorodność gatunków drzew wpływa na procesy ekologiczne, a także jak jej utrata odbija się na dostępności drewna jako materiału budowlanego, biomasy dla potrzeb produkcji energii, czystej wody i innych usług, które ekosystemy oferują społecznościom ludzkim. Partnerzy projektu rejestrowali też dane dotyczące społeczności zwierząt i mikroorganizmów żyjących w środowisku gleby. Wykorzystano zaawansowane techniki modelowania do oceny czasowej dynamiki czystych i mieszanych gatunków w drzewostanach i krajobrazach, a także powiązanych usług ekosystemowych w warunkach zmieniającego się klimatu. Ponadto uzyskano z krajowych rejestrów leśnych ważne dane dotyczące zmiennych w zakresie różnorodności drzew, ich wzrostu, gleby i klimatu, co pozwoliło naukowcom na dokładniejsze zrozumienie wpływu bioróżnorodności i czynników środowiskowych na wzrost, śmiertelność i odradzanie się lasów. Założono też internetową platformę wymiany wiedzy, która umożliwia leśnikom, władzom i prawodawcom analizowanie i adaptację polityk pod kątem zrównoważonego wykorzystania ekosystemów leśnych. Ustalono, że przede wszystkim skład gatunkowy lasów, ale też różnorodność drzew wpływają na różne sposoby na konkretne funkcje ekologiczne oraz że lasy mieszane niemal nigdy nie radzą sobie gorzej z punktu widzenia wielofunkcyjności niż drzewostany jednogatunkowe. Oznacza to, że zarówno lasy o różnorodnej funkcji, jak i gatunki o istotnym znaczeniu funkcjonalnym odgrywają ważną rolę w ochronie i wspieraniu funkcji i usług ekosystemowych. Tworzenie i pielęgnacja bardziej różnorodnych lasów będą miały istotny pływ na funkcjonowanie ekosystemów leśnych, ale też na opłacalność ekonomiczną niektórych lasów. W celu zwiększenia zysków z upraw należy stworzyć lub rozwijać rynki dla tych gatunków drzew, które są aktualnie mało obecne na światowych rynkach. W tworzeniu lasów o bardziej zróżnicowanym składzie gatunkowym może pomóc nie tylko drewno, ale i niedrzewne produkty leśne, certyfikaty węglowe czy też nowatorskie produkty celulozowe. Dzięki projektowi FUNDIVEUROPE zgromadzono obszerną wiedzę, która pomoże w opracowaniu wytycznych w zakresie zarządzania i zaleceń dla prawodawców, dotyczących użytkowania różnorodnych lasów, obfitujących w różne gatunki drzew. Obejmują one korzyści, jakie może oferować bioróżnorodność w zakresie funkcjonowania i stabilności ekosystemów oraz dostarczania przez nie usług ekosystemowych. Film wideo na temat projektu można zobaczyć tutaj.
Słowa kluczowe
Lasy, bioróżnorodność, usługi ekosystemowe, FUNDIVEUROPE, platforma wymiany wiedzy
