Skip to main content
European Commission logo
polski polski
CORDIS - Wyniki badań wspieranych przez UE
CORDIS
CORDIS Web 30th anniversary CORDIS Web 30th anniversary

Article Category

Zawartość zarchiwizowana w dniu 2024-04-23

Article available in the following languages:

Najważniejsze Wiadomości - Światło dla medycyny

Obecnie promienie świetlne wykorzystuje się w ramach różnego rodzaju metod leczenia, a także w innych zastosowaniach medycznych, takich jak diagnozowanie i leczenie schorzeń nowotworowych, czy też badanie poziomu tlenu we krwi. Uczestnicy finansowanego przez UE projektu, promującego współpracę pomiędzy naukowcami, przedstawicielami przemysłu oraz personelem medycznym, pragną sprawić, by Europa stała się liderem w tej nowej, ekscytującej dziedzinie, zwanej biofotoniką.

Gdyby zapytać fizyka co, jego zdaniem, było najważniejszym odkryciem 20-go wieku, jest wielce prawdopodobne, że odpowiedziałby: laser. Zaskakujące właściwości światła laserowego powszechnie wykorzystuje się w procesach produkcyjnych, obliczeniach, elektronice użytkowej, a także w telekomunikacji. Lasery mogą odczytywać płyty CD, spawać supertankowce, przesyłać dane przez światłowody oraz dokonywać pomiarów terenu należącego do rolnika, w celu przemienienia go w teren zabudowany. Niektórzy lekarze również mogą uważać laser za najważniejszy wynalazek. Światło, a zwłaszcza światło laserowe, to nowe narzędzie diagnostyczne i terapeutyczne. Rzucanie światła na nauki medyczne Biofotonika to stosunkowo młoda dziedzina wiedzy, w ramach której bada się zastosowania światła oraz laserów w kontekście nauk przyrodniczych - począwszy od badań farmaceutycznych, diagnostykę kliniczną oraz leczenie, aż po półautomatyczne systemy diagnostyczne, opracowywane z myślą o lekarzach i pielęgniarkach. Celem biofotoniki jest także zapobieganie schorzeniom. Światło pozwala precyzyjnie monitorować otaczające nas środowisko, a także oceniać jakość żywności. Biofotonika to bardzo rozbudowana, interdyscyplinarna dziedzina wiedzy, w którą zaangażowani są fizycy, chemicy, biolodzy molekularni oraz inni specjaliści z zakresu nauk przyrodniczych, a także lekarze i klinicyści. Jednak to zdrowe zróżnicowanie ma jedną zasadniczą wadę, którą jest fragmentacja. Naukowcy często pracują w sposób odizolowany i nie są świadomi ważnych odkryć dokonywanych przez swych kolegów, specjalizujących się w innych dziedzinach, oraz nie mają dostępu do informacji na temat posiadanej przez nich, przydatnej wiedzy. Tymczasem lekarze doskonale zdają sobie sprawę z technologii, których potrzebują, jednak trudno im dotrzeć do osób o odpowiednim doświadczeniu badawczo-rozwojowym. W ramach finansowanej przez UE inicjatywy o nazwie "Sieć doskonałości na rzecz biofotoniki" ('Network of excellence for biophotonics', Photonics4Life lub P4L) w ciągu czterech lat budowano w Europie więzi pomiędzy naukowcami, przedstawicielami przemysłu oraz lekarzami, w celu uczynienia ze Starego Kontynentu światowego lidera w dziedzinie biofotoniki. "Biofotonikę charakteryzuje ogromny potencjał gospodarczy, obejmujący wiele gałęzi europejskiego przemysłu, a także jeszcze większy potencjał społeczno-gospodarczy, związany z bardziej precyzyjnym diagnozowaniem chorób oraz lepiej dostosowanymi metodami leczenia", twierdzi dr Thomas Mayerhöfer, uczestnik projektu P4L oraz pracownik Instytutu Technologii Fotonicznych ('Institute of Photonic Technology') w Jenie (Niemcy). "Rozwój tej dziedziny polega jednak w dużym stopniu na postępie technologicznym, a nie na nasileniu współpracy pomiędzy naukowcami, osobami opracowującymi nowe technologie, przedstawicielami przemysłu, a także użytkownikami końcowymi, pracującymi w branży biomedycznej. Powyższe podmioty powinny ze sobą ściślej współpracować, w celu zidentyfikowania potrzeb, którym należy sprostać, wykorzystując najnowsze osiągnięcia naukowe oraz innowacje technologiczne". Inicjatywa P4L to europejski węzeł biofotoniczny. Sieć P4L oferuje wsparcie oraz szkolenia osobom zaangażowanym w tę dziedzinę wiedzy, a także ułatwia współpracę pomiędzy poszczególnymi grupami badawczymi, producentami urządzeń, firmami biofarmaceutycznymi oraz użytkownikami końcowymi, pracującymi w środowisku klinicznym. Światowy, komercyjny rynek rozwiązań i technologii biofotonicznych oszacowano w 2008 roku na około 20 miliardów euro. Europejskie przedsiębiorstwa posiadają w nim duży udział, oceniany na około jedną trzecią światowej produkcji w roku 2005. "Europa może dużo zyskać na rozbudowaniu swojego potencjału, doświadczenia oraz portfolio produktów", zauważa profesor Jürgen Popp, koordynator inicjatywy P4L. Cele badawcze Jednym z kluczowych elementów projektu P4L było rozwijanie współpracy badawczej pomiędzy europejskimi partnerami, co pozwoliło zgromadzić najlepszych ekspertów w dziedzinie biofotoniki. "Wsparcie finansowe powyższych projektów badawczych jest stosunkowo niewielkie", tłumaczy dr Mayerhöfer. "Pokrywamy koszty związane z podróżami i spotkaniami partnerów badawczych, co umożliwia im rozpoczęcie współpracy nad większymi, bardziej długoterminowymi projektami". Dotychczas w ramach inicjatywy P4L sfinansowano 34 długoterminowe projekty, obejmujące zagadnienia takie jak zastosowanie spektroskopii ramanowskiej do nieinwazyjnego wykrywania i diagnozowania nowotworów, a także do ciągłego monitorowania natlenienia mózgu u wcześniaków. "Kluczowym elementem powyższych projektów P4L było silne zaangażowanie użytkowników końcowych", podkreśla profesor Popp. "Nalegamy, by przedstawiciele środowiska medycznego byli zaangażowani w niewielkie projekty od samego początku, ponieważ wierzymy, że prace badawczo-rozwojowe w dziedzinie biofotoniki powinny być silnie powiązane ze środowiskiem klinicznym. Nie ma sensu poświęcać dużej ilości czasu i pieniędzy na prace projektowe, których wyniki nie przyniosą korzyści medycznych lub też nie znajdą zastosowań praktycznych. Jedynym sposobem zagwarantowania, że nowe technologie zostaną wykorzystane i spełnią oczekiwania jest to, by od samego początku w pracach badawczych uczestniczyli potencjalni użytkownicy tych technologii". Oświecenie Uczestnicy projektu P4L zapewnili ponadto przedstawicielom branży biofotonicznej szeroki wachlarz programów szkoleniowych oraz programów wymiany. W ramach projektu zorganizowano także szereg konferencji oraz kampanii komunikacyjnych. Opracowano materiały takie jak "Podręcznik biofotoniki" ('Handbook of Biophotonics'), które pomagają promować interdyscyplinarne podejście w obrębie społeczności naukowej. Z kolei szkoła letnia pomogła zwiększyć znaczenie biofotoniki na arenie europejskiej, znajdując także uznanie u studentów nauk biomedycznych oraz ścisłych. Szkołę organizuje zespół złożony z przedstawicieli środowiska klinicznego i badawczego, którzy wspólnie oferują kompleksowe spojrzenie na najnowsze wyzwania medyczne i technologiczne, a także na najnowsze osiągnięcia w tej dziedzinie wiedzy. W ramach inicjatywy P4L sfinansowano ponadto 20 doktorantów i post-doktorantów, którzy otrzymali wsparcie w postaci krótkoterminowych programów wymiany. Powyżsi studenci mieli możliwość udania się do stowarzyszonych laboratoriów i centrów badawczych, w celu korzystania ze specjalistycznych urządzeń oraz uczenia się nowych technik biofotonicznych. Dzięki lokalnym spotkaniom, warsztatom oraz wydarzeniom społecznym kluczowi partnerzy inicjatywy P4L stworzyli kilka klastrów, w które zaangażowani sa naukowcy z specjalizujący się w biofotonice oraz pracownicy przedsiębiorstw. Na poziomie lokalnym w inicjatywie P4L uczestniczyło około 500 osób, dzięki czemu powstały nowe partnerstwa i stowarzyszenia. Uczestnicy wydarzeń organizowanych w ramach projektu P4L poszukiwali także porad na temat możliwości współpracy w ramach programów unijnych. Dużym sukcesem okazał się Klub Użytkowników Przemysłowych ('Industrial User Club'), który obecnie zrzesza 27 członków. Celem powyższego klubu jest budowanie bezpośrednich więzi pomiędzy przedsiębiorstwami, zwłaszcza MŚP, a partnerami akademickimi. Usługi oferowane przez klub zaprezentowano podczas sześciu dużych targów. Oświetlanie drogi Chociaż obecnie zakończono finansowanie inicjatywy P4L ze środków unijnych, kluczowi partnerzy są wciąż zaangażowani w prace projektowe. Nadal będą organizować wydarzenia społecznościowe i szkoły letnie oraz wspierać działania klubu przemysłowego. Inicjatywa P4L zostanie ponadto zaprezentowana podczas kongresu "Świat Fotoniki" ('World of Photonics Congress'), który odbędzie się w Monachium w 2013 roku, a także podczas "Europejskiej Konferencji na temat Optyki Biomedycznej" (' European Conference on Biomedical Optics'). "Planujemy także zorganizować w przyszłym roku wydarzenie, w którym uczestniczyć będą przedstawiciele wszystkich projektów realizowanych w ramach sieci P4L, dzięki czemu badacze będą mogli zapoznać się z szerokim wachlarzem zastosowań biofotoniki oraz poznać innych naukowców", twierdzi dr Mayerhöfer. "W dalszej perspektywie inicjatywa P4L będzie pełnić rolę swego rodzaju pośrednika, ułatwiającego współpracę oraz przemienianie efektów badań w produkty, nowe metody leczenia oraz w nowe rozwiązania diagnostyczne". "Będziemy ponadto wspierać stosowany w obrębie sieci P4L paradygmat badań naukowych opartych na zapotrzebowaniu. Już teraz obserwujemy przenikanie tego podejścia do innych projektów badawczych, finansowanych przez UE, takich jak "Europejska Platforma Technologiczna Photonics21" – 'Photonics21 European Technology Platform' . Wygląda na to, że powyższe podejście będzie także integralną częścią programu badawczego Horyzont 2020. W pewnym sensie oddolne podejście do prac badawczo-rozwojowych jest największym osiągnięciem projektu Photonics4Life". Odnośniki do projektów na stronie CORDIS: - informacje na temat 7PR w bazie danych CORDIS - informacje na temat projektu Photonics4Life w bazie danych CORDIS Odnośnik do strony internetowej projektu: - strona internetowa projektu Sieć doskonałości na rzecz biofotoniki" - 'Network of excellence for biophotonics' Odnośniki do powiązanych wiadomości (CORDIS RCN) i/lub artykułów: - strona internetowa Europejskiej Platformy Technologicznej Photonics21 Pozostałe odnośniki: - strona internetowa Agendy Cyfrowej Komisji Europejskiej