Historie sukcesu RTD - Nowa nadzieja dla pacjentów dotkniętych udarem
Tysiące Europejczyków, którzy przeżyli udar, cierpią z powodu kalectwa, które często znacząco ogranicza ich jakość życia i kosztuje obciąża podatników kosztami rzędu miliardów euro, niezbędnymi do zapewnienia odpowiedniego poziomu opieki zdrowotnej. Na opracowanie skutecznych terapii wydano znaczące sumy, jednak dotychczasowe rezultaty są ograniczone. Z tego powodu wiodący, europejscy naukowcy oraz lekarze zajmujący się udarami mózgu współpracują z niewielkimi przedsiębiorstwami zaangażowanymi w przełomowe prace badawczo-rozwojowe, w celu wspierania nowych, obiecujących terapii. Obecnie w tej dziedzinie realizowane są dwa finansowane przez UE projekty: "Europejska Sieć Badawcza ds. Udaru Mózgu" ('European Stroke Research Network' - Eustroke) oraz "ograniczanie kosztów rekonwalescencji po udarze" ('Affording Recovery in Stroke' - ARISE). Europejska Sieć ds. Udaru Mózgu Celem zespołu Eustroke jest lepsze zrozumienie układu mózgowo-naczyniowego, w celu usprawnienia metod zapobiegania udarom oraz leczenia ich. Natomiast uczestnicy inicjatywy ARISE opracowują nowe terapie, których celem jest pobudzanie odbudowy utraconych funkcji mózgu, co potencjalnie może przynieść ulgę i nadzieję tysiącom cierpiących osób. "Od początku prac projektowych Komisja Europejska zachęcała nas do ścisłej współpracy w ramach tych dwóch inicjatyw", tłumaczy Stephen Meairs, koordynator projektu Eustroke. "Najpierw utworzyliśmy wspólne platformy do prowadzenia testów klinicznych i szkolenia młodych naukowców. Postanowiliśmy stosować te same modele udaru i metody oraz wymieniać się postępami w obrazowaniu. Ostateczna forma współpracy oparła się jednak na całkowitym połączeniu dwóch konsorcjów w Europejską Sieć ds. Udaru Mózgu (ang. European Stroke Network, ESN). Dzięki temu możemy optymalnie wykorzystywać zasoby unijne i gromadzić najlepszych specjalistów w dziedzinie badań nad udarem mózgu, by pokonać tę wyniszczającą chorobę. Przełomowe odkrycia Ta unikalna współpraca w ramach ESN doprowadziła do szeregu przełomowych odkryć, takich jak opracowanie nowych koncepcji w zakresie leczenia groźnych dla życia obrzęków mózgu, powstających w wyniku udaru. Co ciekawe, naukowcy zaangażowani w powyższą sieć ESN odkryli, że efekty leczenia można poprawić wzbogacając środowisko terapeutyczne. Można to osiągnąć poprzez, na przykład, umożliwienie pacjentom grania w gry podczas rekonwalescencji lub zajmowania się rzeczami, które ich interesują. Korzystając z zaawansowanych technik obrazowania, naukowcy udowodnili, że powyższe aktywności prowadzą do imponującej rozbudowy połączeń wewnątrz mózgu. By usprawnić leczenie pacjentów dotkniętych ciężkim udarem, fizycy specjalizujący się w technikach ultradźwiękowych oraz naukowcy zaangażowani w badania nad udarami połączyli swe siły, opracowując nowe metody rozbijania skrzepów w naczyniach wewnątrz mózgu. Metody te bazują na energii akustycznej. Bardzo obiecującym rozwiązaniem w zakresie leczenia ciężkich udarów jest także innowacyjna terapia immunologiczna, zapobiegająca pojawianiu się opóźnionych efektów neurotoksycznych, wywoływanych przez trombolityczny "tkankowy aktywator plazminogenu" ('tissue Plasminogen Activator' - tPA). Obecnie planowane są pierwsze testy powyższego rozwiązania, w których uczestniczyć będą pacjenci. Zbadano także złożone powiązania pomiędzy udarami a zakażeniami. Uczestnicy projektu zauważyli, że chroniczne infekcje ogólnoustrojowe powodują niedokrwienie i uszkodzenie bariery krew-mózg, co prowadzi do trwałych zapaleń mózgowo-naczyniowych. W efekcie odkryto nowe cele terapeutyczne, a obecnie planowane są testy kliniczne, bazujące na powyższych badaniach. Pozostałe, innowacyjne badania przeprowadzone w ramach ESN obejmowały połączenie pionierskich prac w zakresie nano-cząsteczkowego aplikowania leków u pacjentów cierpiących na udar z zastosowaniem substancji terapeutycznych, które wcześniej nie nadawały się do tego celu. Powyższe prace doprowadziły przykładowo do rozpoczęcia niedawno współpracy z Kanadyjską Siecią ds. Udarów ('Canadian Stroke Network'), w celu zbadania nowatorskich metod stymulowania terapii funkcjonalnej i regeneracji tkanki mózgowej u pacjentów dotkniętych udarem. Co istotne, dzięki multi-dyscyplinarnemu podejściu poczyniono zaskakujące obserwacje, których efektem jest konieczność zrewidowania dotychczasowych poglądów. Spotkanie umysłów Szczególną siłą inicjatywy Eustroke, twierdzi prof. Meairs, jest to, że dzięki niej udało się zgromadzić osoby z różnych dziedzin. Przykładowo, ekspert w dziedzinie stwardnienia rozsianego może postrzegać zapalenie tkanek w specyficzny sposób, czego efektem mogą być nowe pomysły i odkrycia. "Różnorakie skutki udaru oraz następująca po nim reorganizacja i naprawa mózgu to bardzo złożone zagadnienia", tłumaczy profesor Ulrich Dirnaglm, koordynator projektu ARISE. "Opracowanie skutecznych strategii ochrony mózgu i jego naprawy wymaga podjęcia wspólnego działania przez ekspertów specjalizujących się w neurologii ogólnej, biologii naczyniowej, neuroimmunologii, neuroochronie, neuroregeneracji, kontrolowanym uwalnianiu leków i klinicznej neurologii udaru mózgu." Co warto podkreślić, w pracach projektowych od początku ujęto pacjentów dotkniętych udarem, którzy uczestniczą także w dyskusjach organizowanych przez Europejskie Stowarzyszenie ds. Udarów ('Stroke Alliance for Europe'), które jest członkiem sieci ARISE. Dzięki współpracy i innowacyjności, badania ESN mogą wnieść znaczący wkład na rzecz poprawy jakości życia osób cierpiących na udary mózgu. "Udar może być wyniszczającym schorzeniem", mówi prof. Meairs. "I nie istnieje po prostu nic innego, co pochłaniałoby tyle miliardów euro na opiekę. Udar to główna przyczyna upośledzenia, a sprawy przybierają coraz gorszy obrót. Mamy więc bardzo dobre powody, by mierzyć się z tym problememW ramach Europejskiej Sieci ds. Udaru Mózgu zgromadzono zróżnicowane zasoby i kompetencje, w celu opracowania rozwiązań tego coraz bardziej powszechnego problemu. Sieć ta powoli staje się centralnym punktem, służącym do rekrutacji innych, europejskich centrów, zarówno wewnątrz konsorcjum, jak i poza nim. ESN pozwala ponadto usprawnić ogólnoeuropejski obieg informacji pomiędzy pacjentami a agencjami rządowymi, dotyczących badań na temat udarów. Ostatnio poszerzono współpracę ESN z innymi projektami, realizowanymi po drugiej stronie Atlantyku, co podkreśla globalny wymiar powyższych badań naukowych. - Akronim projektu: Eustroke strona internetowa projektu Eustroke - Numer referencyjny projektu: 202213 - Nazwa/kraj pochodzenia koordynatora projektu: Uniwersytet w Heidelbergu - Całkowity budżet projektu: 12 971 601 eur - Wsparcie UE: 9 953 915 eur - Data rozpoczęcia/zakończenia projektu: Od marca 2008 do sierpnia 2013 - Pozostałe kraje partnerskie: Niemcy, Włochy, Szwajcaria, Węgry, Francja, Holandia, Hiszpania, Szwecja, Wielka Brytania, Finlandia, Belgia - Pełna nazwa projektu: Affording Recovery in Stroke% L - Akronim projektu: ARISE - strona internetowa projektu ARISE - Numer referencyjny projektu: 2010245 - Nazwa/kraj pochodzenia koordynatora projektu: Charite - Universitaetsmedizin Berlin/Niemcy - Całkowity budżet projektu: 16 246 309 eur - Wsparcie UE: 11 246 776 eur - Data rozpoczęcia/zakończenia projektu: Od marca 2008 do sierpnia 2013 – Pozostałe kraje partnerskie: Belgia, Dania, Niemcy, Hiszpania, Finlandia, Francja, Polska, Szwecja, Wielka Brytania