Geneza wybuchu gwiazd
Supernowe (SN) to wybuchy gwiazd, których początkowa jasność może chwilowo przyćmić intensywność całej galaktyki. Supernowe klasyfikowane są jako typy Ia, Ib, Ic oraz typ II. Uważa się, że supernowa typu Ia jest wynikiem wybuchu białego karła (WD), tj. gwiazdy, która zakończyła normalny cykl swojego życie i nie wykazuje już syntezy jądrowej. Czasami masa białego karła wzrasta poza określoną granicę, tzw. granicę Chandrasekhara, poprzez akumulację (akrecję) masy z gwiazdy towarzyszącej w układzie podwójnym (model pojedynczej degeneracji) bądź poprzez połączenie z innym białym karłem (model podwójnej degeneracji). Gdy zjawisko to występuje, biały karzeł zapada się w sobie wskutek siły grawitacyjnej wytwarzanej przez ogromną masę, podnosząc temperaturę własną poza punkt zapłonu reakcji syntezy jądrowej i inicjując niekontrolowaną reakcję jądrową. Pomimo dziesięcioleci intensywnych badań, układy prekursoryczne supernowych typu Ia pozostają nieuchwytne, a ten nierozwiązany problem ma ważne implikacje dla ewolucji gwiazd i galaktyk. Większość danych na temat SN Ia zebrano z odległych supernowych spoza naszej galaktyki. Jednakże duże odległości nie pozwalają na dokonanie precyzyjnych pomiarów kluczowych parametrów. W ramach finansowanego ze środków UE projektu "Bliższe spojrzenie na prekursorów supernowych typu Ia" (Sniaprog) europejscy naukowcy podjęli się przeprowadzenia szczegółowych badań pozostałości supernowych typu Ia (SNR) oraz podwójnych białych karłów znajdujących się w mniejszej odległości. Naukowcy zidentyfikowali dwa interesujące układy podwójnych białych karłów, które mogą mieć znaczenie dla modelu podwójnej degeneracji. Obecnie dane są analizowane i przygotowywane do publikacji. Naukowcy zbadali także fuzje białych karłów, czyli łączenie się dwóch podobnych obiektów tego typu o stosunkowo niskiej masie. Prawdopodobnie najciekawszym rezultatem projektu Sniaprog, opublikowanym na wielu forach, jest fakt, że częstotliwość fuzji białych karłów jest podobna do częstotliwości wybuchów supernowych typu Ia, co wnosi istotne wsparcie dla prekursorycznego modelu podwójnej degeneracji. Owocne wyniki wielu innych inicjatyw kolaboracyjnych oraz wizyt naukowych pomagają rozwiązać tajemnicę prekursorów supernowych typu Ia. Łącznie wyniki projektu Sniaprog istotnie poszerzyły poznanie źródła supernowych Ia, jednego z najważniejszych niewyjaśnionych problemów w astrofizyce gwiazd.
