Płytki do testowania leków
Aby lek był skuteczny, najpierw musi trafić na odpowiednie komórki i normalnie dostać się do ich wnętrza. Droga prowadzi przez błonę komórkową – zewnętrzną osłonę zbudowaną z kombinacji białek i lipidów (proteolipidów). Błona komórkowa filtruje substancje przenikające do komórki i z komórki. Białka działają jak straż graniczna na błonie, przepuszczając to, na co błona pozwala. Nie dziwi więc, że 50% wszystkich leków jest ukierunkowane na te biochemiczne bramki. Głównym celem finansowanego przez UE projektu ASMENA jest skrócenie czasu, jaki zajmuje farmaceutykom pokonanie drogi od laboratorium do aptecznych półek. Do realizacji tego celu może się przyczynić zdobycie większej wiedzy o białkach błony oraz dokładne poznanie ich interakcji z lekiem. Obecnie w badaniach przesiewowych leków stosuje się fluorescencyjne markery, dzięki którym można prześledzić ich drogę przez komórkę. Wiąże się z tym jednak potencjalny problem, polegający na tym, że sam marker może wpływać na działanie leku. Naukowcy uczestniczący w projekcie ASMENA zamierzają zastąpić testy markerowe testami na płytce. Praca w nanośrodowisku na płytce stawia szereg wyzwań. Jednak naukowcy szukają odpowiednich rozwiązań, dokonując postępów w projekcie ASMENA, którego zakończenie przewidziano na listopad 2011 roku. Dotychczasowe rezultaty są bardzo obiecujące. Błony proteolipidowe samoorganizują się na płytce, a stabilizowane są specjalnymi nanoporowatymi materiałami. Błony można wyposażyć w wiele różnych białek, które następnie można bombardować jednocześnie różnymi potencjalnie terapeutycznymi cząsteczkami. Badacze mogą także prześledzić los leku od momentu przyczepienia się do białka błony. Nowa technika czujnikowa oparta na zaniku światła umożliwia wykrywanie transportu przez błonę za pośrednictwem białka. Pod względem granic detekcji ten zminiaturyzowany system jest porównywalny z najnowocześniejszymi czujnikami makroskopowymi. Jednocześnie jest tak bliski wykryciu pojedynczych cząsteczek białek jak czujniki oparte na pojedynczej nanocząstce. W wyniku połączenia kilku prób na jednej płytce powstanie wszechstronna platforma, na której będzie można testować wiele leków na różnego rodzaju białkach błony komórkowej. Udoskonalenie testów skróci proces opracowywania leku dzięki większej efektywności badań przesiewowych. Co więcej, płytka bioczujnikowa może wyeliminować konieczność prowadzenia testów na zwierzętach, a testy kliniczne na ludziach będą się wiązać z mniejszym ryzykiem.
