Śledzenie finansowania eksportu, od paliw kopalnych po energię odnawialną
W nowym badaniu przeanalizowano ponad 900 transakcji energetycznych wspieranych przez agencje kredytów eksportowych i banki eksportowo-importowe (łącznie zwane dalej ECA), aby zidentyfikować trendy w finansowaniu energii w latach 2013–2023. Badanie, wspierane przez finansowany ze środków UE projekt GREENFIN, pokazuje, że potrzebujemy nowych kompetencji ECA, silniejszej międzynarodowej współpracy związanej z klimatem w zakresie finansowania eksportu i większej przejrzystości. ECA zmniejszają ryzyko i umożliwiają realizację projektów energetycznych na rynkach zagranicznych poprzez udzielanie gwarancji państwowych oraz, poza Europą, bezpośrednich pożyczek. Autorzy badania podają przykład działania ECA w artykule opublikowanym na stronie internetowej „Springer Nature”: „Wyobraźmy sobie, że ogromne ilości gazu znajdują się w kraju niestabilnym politycznie lub gospodarczo. W przypadku zagospodarowania takich zasobów przedsiębiorstwa energetyczne są zależne od licznych konkretnych komponentów projektu, począwszy od wyspecjalizowanych eksporterów na całym świecie: usług pogłębiania w celu przygotowania dna morskiego pod instalacje morskie, usług inżynieryjnych w celu zainstalowania urządzeń wydobywczych, zakładów skraplania i tankowców lub rurociągów do transportu skroplonego gazu ziemnego (LNG). Banki komercyjne, które finansują eksport takich dostaw, mogą uzyskać gwarancje agencji ECA, co ogranicza różne rodzaje ryzyka, np. ryzyko spłaty. W przypadku, gdy nabywca (w tym przypadku przedsiębiorstwo energetyczne) nie wywiąże się ze swoich zobowiązań, bank może zażądać odszkodowania od ECA (tj. państwa)”. Aby uzupełnić braki w wiedzy dotyczącej schematów finansowania ECA oraz roli, jaką odgrywają te instytucje w transformacji energetycznej ku niskiej emisyjności, zespół badawczy przeanalizował 921 transakcji energetycznych wspieranych przez ECA z 31 krajów OECD i spoza OECD (z wyłączeniem Kanady). Skupiono się na okresie 2013–2023, wykorzystując informacje z bazy danych TXF Limited do ilościowego określenia trendów długoterminowych przepływów finansowania energii przez ECA.
Ku odnawialnym źródłom energii, ale…
Kluczowe wnioski z analizy obejmują spostrzeżenie, że „portfolia ECA rzeczywiście przechodzą z paliw kopalnych w kierunku odnawialnych źródeł energii, ale daleko im jeszcze do całkowitego odejścia od tych pierwszych”. Według naukowców globalny udział odnawialnych źródeł energii wzrósł z poniżej 10% w 2013 r. do około 40% w latach 2022–2023. „Tendencja ta jest w dużej mierze możliwa dzięki finansowaniu morskich elektrowni wiatrowych, elektrowni wodnych i, ostatnio, instalacji zielonego wodoru przez europejskie ECA, które należą do koalicji E3F” — tłumaczą dalej autorzy. Jednak pomimo wzrostu udziału źródeł odnawialnych, w większości lat większość środków finansowych ECA nadal kierowanych jest do sektora paliw kopalnych — ropy naftowej i gazu. Co więcej, „ekologizacja“ portfolia agencji ECA jest motywowana głównie przez członków E3F, co prowadzi do przesunięcia przepływów finansowania energetyki od krajów rozwijających się. „Bardziej prawdopodobna jest realizacja projektów związanych z energią odnawialną w krajach o wysokim dochodzie, w wyniku czego przyciągnęły one 70% łącznego finansowania energetyki przez ECA w latach 2022–2023. Dla porównania w latach 2013–2021 udział ten wynosił zaledwie 40–50%”. Wyniki badania wspieranego przez projekt GREENFIN (Effective green financial policies for the low-carbon transition) podkreślają potrzebę nowych polityk, większej przejrzystości i lepszej współpracy międzynarodowej w zakresie finansowania eksportu. Projekt zakończy się w grudniu 2025 roku. Więcej informacji: strona internetowa projektu GREENFIN
Słowa kluczowe
GREENFIN, energia, finansowanie, transformacja energetyczna, agencja kredytów eksportowych, odnawialne źródła energii, paliwa kopalne, finansowanie energii
