Wspólne wysiłki na rzecz solidarności energetycznej
Społeczności energetyczne (EC), za którymi stoją zbiorowe działania obywateli, stanowią potężną siłę w transformacji w kierunku czystej energii. Umożliwiają one jednostkom i grupom tworzenie, posiadanie i zarządzanie lokalnymi dostawami energii, zmieniając tym samym sposób działania systemów energetycznych i umożliwiając członkom płacenie niższych rachunków za media. Partnerzy zaangażowani w finansowany ze środków UE projekt CEES zachęcają społeczności energetyczne do pójścia o krok dalej poprzez wspieranie „sprawiedliwego” aspektu transformacji w kierunku czystej energii. Używają terminu „solidarność energetyczna” do opisu uczestnictwa społeczności energetycznych w łagodzeniu ubóstwa energetycznego wśród członków i środków, za pomocą których można to zrobić. „Zespół projektu CEES bada, w jaki sposób społeczności energetyczne mogą odgrywać bardziej aktywną rolę w zwalczaniu wrażliwości energetycznej na poziomie lokalnym” — zauważa koordynatorka ds. komunikacji projektu CEES, Marilyn Smith. „Solidarność energetyczna jest wyrazem ducha członków społeczności pomagających sobie nawzajem i zapewniających, że gospodarstwa domowe znajdujące się w trudnej sytuacji nie muszą polegać wyłącznie na wsparciu państwa czy pomocy społecznej”.
Praktyczne działania na rzecz solidarności energetycznej
Partnerzy CEES wdrożyli szereg środków, które mają zademonstrować solidarność energetyczną, a z których każdy jest dostosowany do potrzeb i specyfiki lokalnych kontekstów. Termin „miękkie środki” odnosi się do działań, które są tanie i które można łatwo zorganizować, takich jak dostarczanie ciepłych koców, blokowanie kominów powodujących przeciągi lub dzielenie się wskazówkami na temat sposobów optymalizacji zużycia energii. „Środki twarde” — takie jak izolacja dachów i ścian lub wymiana okien — koncentrują się na poprawie efektywności energetycznej mieszkań. „Partnerzy CEES zorganizowali szereg kawiarenek energetycznych, które miały poprawić zrozumienie zużycia energii. Działania te uzupełniono wizytami domowymi, w ramach których oferowano dostosowane porady w zakresie oszczędzania energii” — stwierdza Smith. „Przykładowo w Portugalii Coopérnico promuje koncepcję „mądrego wydawania” zamiast oszczędzania energii. Zespół projektu CEES przyznaje, że wiele gospodarstw domowych znajdujących się w trudnej sytuacji już teraz ponad miarę ogranicza konsumpcję, a wiele portugalskich gospodarstw domowych uważa zimno w domu za coś normalnego”. „W Chorwacji partner CEES, firma ZEZ zebrała fundusze na dystrybucję «przytulnych» zestawów, które natychmiastowo zapewniają ciepło do czasu wprowadzenia długoterminowych ulepszeń w efektywności energetycznej domów lub systemów grzewczych” — dodaje Smith. „Chociaż rozwiązania te nie są odpowiedzią na podstawowy problemu zimna w domu, łagodzą jego skutki i przygotowują grunt pod dalsze interwencje”. Jeśli chodzi o środki twarde, organizacja Les 7 Vents z Francji wprowadziła podejście zwane „3 SR” (ang. shared, supported, self-renovation) — wykorzystuje ono wspólne działania, wsparcie i renowację własnym siłami do modernizacji domów w celu poprawy ich efektywności energetycznej. Pomaga to obniżyć koszty pracy, ponieważ jeden profesjonalista z branży budowlanej kieruje wolontariuszami chętnymi do dzielenia się pracą. Rodzina korzystająca z pomocy dostarcza posiłki i oczekuje się od niej wolontariatu w innych miejscach pracy w ramach „odwdzięczania się”.
Rozpoznawanie barier dla polityki energetycznej
Zespół projektu CEES bada również, w jaki sposób ramy prawne i regulacyjne pomagają lub utrudniają solidarność energetyczną, a także jakie środki finansowe i niefinansowe muszą wziąć pod uwagę społeczności energetyczne, starając się pomóc gospodarstwom domowym znajdującym się w trudnej sytuacji. „Chociaż UE uznaje potencjał społeczności energetycznych w walce z ubóstwem energetycznym, to partnerzy CEES napotkali kilka przeszkód prawnych i politycznych, które utrudniają ich wysiłki” — stwierdza Smith. Na przykład Chorwacja nie uznaje jeszcze ubóstwa energetycznego na żadnym poziomie ustawodawstwa, nie ma więc danych na temat tego, kto jest dotknięty tym problemem. Ponadto obecne prawo dotyczące społeczności energetycznych przeszkadza w stosowaniu podejścia solidarnościowego. Zazwyczaj, aby dołączyć do takiej społeczności, należy uiścić opłatę wstępną. Jeśli jednak gospodarstwo domowe znajdujące się w trudnej sytuacji uiści tę opłatę w celu obniżenia wydatków na energię w przyszłości, państwo natychmiast obniży pomoc w regulowaniu bieżących lub zaległych rachunków. Co więcej, chociaż partnerzy CEES stwierdzili, że istnieje publiczne wsparcie solidarności energetycznej, wiele społeczności energetycznych napotyka trudności, próbując uzyskać fundusze. Takie społeczności zazwyczaj mają status prawny małych spółdzielni i nie mogą oferować korzyści podatkowych darczyńcom (w odróżnieniu od stowarzyszeń non-profit). Doświadczenie partnerów CEES w zwalczaniu ubóstwa energetycznego zostanie zebrane w zestaw narzędzi solidarności energetycznej. Będzie on przewodnikiem dla innych społeczności energetycznych w zakresie alokacji zasobów i wyboru wykonalnych, dostosowanych do kontekstu działań.
Słowa kluczowe
CEES, społeczności energetyczne, ubóstwo energetyczne, solidarność energetyczna, czysta energia
