Rewitalizacja nastawiona na społeczność w Kraju Basków
To kosztowne procesy, które mają na celu poprawę efektywności energetycznej oraz integralności i estetyki budynku. W ramach finansowanego ze środków UE projektu HIROSS4all w hiszpańskim Kraju Basków utworzono punkt kompleksowej obsługi w zakresie renowacji domów. Jest on koordynowany przez władze regionalne. Dzięki unikalnemu mechanizmowi finansowania wsparcia społecznego w ramach projektu HIROSS4all władze lokalne zabezpieczyły część pożyczek, aby pomóc społecznościom znajdującym się w trudnej sytuacji. Lokalne centra zwane Opengelas (z baskijskiego „otwarte pokoje”) zostały utworzone w celu wspierania społeczności podczas renowacji. Zaczęło się od dwóch programów pilotażowych w dzielnicach Eibar i Bilbao, a obecnie biura Opengela znajdują się w 25 społecznościach. „Dowiedzieliśmy się wiele o wspieraniu wrażliwych dzielnic. Jeśli uda nam się to zrobić w tych obszarach, będzie to działać wszędzie” — zauważa Ignacio de la Puerta, koordynator projektu.
Wykorzystanie siły ludzi
Na początek w ramach „inwentaryzacji wrażliwości miast” zidentyfikowano zasoby mieszkaniowe wymagające renowacji. Obejmowało to 65 wskaźników związanych z warunkami społeczno-ekonomicznymi i społeczno-demograficznymi, stabilnością budynków, dostępnością budynku i wyposażenia, możliwością zamieszkania oraz efektywnością energetyczną. „Jeżeli chcemy uniknąć wzbudzania nieufności poprzez narzucanie rozwiązań, musimy zaangażować obywatela” — dodaje de la Puerta. „Biura Opengela oferują szereg form wsparcia i doradztwa w zakresie technicznym, prawnym, finansowym, administracyjnym i społecznym”. Wizja wykraczała poza renowację czy poprawę zużycia energii, w kierunku rewitalizacji miast, która przynosi szersze korzyści społeczne. Projekt HIROSS4all zaangażował Wydział Zatrudnienia i Włączenia Społecznego oraz Wydział Zdrowia, dzięki czemu 17 mieszkańców dzielnicy wzięło udział w kursach szkoleniowych, a 30 w pracach związanych z zarządzaniem energią. Obecnie opracowywane jest również narzędzie cyfrowe do analizy możliwych powiązań między warunkami zdrowotnymi a środowiskiem miejskim.
Wdrażanie renowacyjnych rozwiązań
Integracyjne podejście projektu HIROSS4all miało na celu zatwierdzenie proponowanych planów działania przez organy zarządzające zwane wspólnotami właścicieli. Działania mające na celu zwiększenie efektywności energetycznej obejmowały zminimalizowanie zapotrzebowania na energię za pomocą środków pasywnych, na przykład poprzez dodanie izolacji zewnętrznej. Następnie podejmowane były aktywne działania na rzecz czystej energii, takie jak instalowanie paneli słonecznych na dachach lub modernizacja istniejącego wyposażenia. Po zmodernizowaniu 425 domów stwierdzono, że środki pasywne zmniejszyły zużycie energii średnio o około 60%; a gdy towarzyszyły im środki aktywne, oszczędności przekraczały 90%. Monitorowanie warunków powietrza w pomieszczeniach potwierdziło inne pozytywne efekty uboczne: temperatura wzrosła o ponad 2°C, natomiast wilgotność względna zmniejszyła się o co najmniej 40%, a poziom CO2 o ponad 20%.
Od budynków do dzielnic
Model Opengela opracowany w ramach projektu HIROSS4all pomaga w realizacji szeregu inicjatyw UE, takich jak nowa karta lipska, fala renowacji, nowy europejski Bauhaus, dyrektywa w sprawie efektywności energetycznej i dyrektywa w sprawie charakterystyki energetycznej budynków. Poziom przystąpienia do programu wyniósł ponad 80% wśród mieszkańców o najniższych dochodach, co świadczy o zainteresowaniu tym modelem rewitalizacji miejskiej, który jest kontynuowany jako program Opengela w ramach następcy projektu BIRTUOSS. „Nasz model jest obecnie uznawany za punkt odniesienia w regionie, kraju i Europie. Jednak w celu zdekarbonizowania większości zasobów budowlanych do 2050 r. musimy zwiększyć skalę od poziomu budynków do dzielnic, uwzględniając takie elementy, jak produkcja energii przez społeczność i rozwiązania oparte na zasobach przyrody. Na tym skupia się projekt BIRTUOSS” — mówi de la Puerta.
Słowa kluczowe
HIROSS4all, renowacja, Kraj Basków, społeczność, efektywność energetyczna, budynek, sąsiedztwo, dekarbonizacja, finansowanie, wrażliwy
