Europejskie Źródło Spalacyjne: rozbijanie jąder atomowych i integrowanie nauki o neutronach
Neutrony uwalniane w procesie spalacji, w którym bardzo wysokoenergetyczne cząstki rozbijają jądro atomu, stają się niezwykle potężnymi sondami materii. Pozwalają one naukowcom na analizę materiałów w sposób niemożliwy do osiągnięcia za pomocą innych technik oraz stanowią ważne narzędzie pozwalające UE sprostać poważnym wyzwaniom w takich dziedzinach jak zmiana klimatu, energia, zdrowie i obliczenia kwantowe. Finansowany przez UE projekt BrightnESS-2 bazował na spuściźnie finansowanego przez UE projektu BrightnESS poświęconego budowie Europejskiego Źródła Spalacyjnego (ESS), najpotężniejszego na świecie źródła neutronów. BrightnESS-2 gwarantuje długoterminową stabilność ESS, jednocześnie wzmacniając i utrwalając szerszy europejski ekosystem badań nad neutronami.
Umocnienie społeczności zajmującej się neutronami
Jednym z wielu wyników projektu BrightnESS-2 jest publikacja „Wspólnej mapy drogowej i strategii wdrażania przyszłych zdolności w zakresie badań neutronowych”. Jimmy Binderup Andersen, tymczasowy kierownik działu grantów w ESS i koordynator projektu BrightnESS-2 po zakończeniu jego realizacji, wyjaśnia: „W środowisku projektowym BrightnESS-2 w sposób naturalny zaangażowano się w nowo utworzoną Ligę Zaawansowanych Europejskich Źródeł Neutronów (League of Advanced European Neutron Sources, LENS), aby omówić europejską wizję nauki o neutronach”. W wyniku tej współpracy wspólna mapa drogowa projektu przybrała formę strategicznej LENS publikacji zatytułowanej „Neutron Science in Europe: Strengthening World-Class Research and Innovation Delivering Economic and Societal Impact”. Znaczenie projektu BrightnESS-2 okazało się wykraczać poza jego pierwotne założenia. Opracowany przez zespół katalog innowacji technicznych podkreślający innowacje w ESS według obszarów technicznych będzie wspierał i motywował innych do badania i wykorzystywania wyników projektu, maksymalizując jego potencjalny wpływ. Raport dotyczący skutków społeczno-gospodarczych stał się punktem odniesienia dla innych infrastruktur badawczych (RI), stanowiąc precedens dla takich organizacji jak między innymi konsorcjum na rzecz europejskiej infrastruktury badawczej. Andersen dodaje też: „dzięki naszym badaniom i wsparciu dla etykiety jakości w dziedzinie badań neutronowych dla instrumentów do skanowania naprężeń neutronowych, przyczyniliśmy się do ustanowienia ważnych punktów odniesienia w dziedzinie nauki o neutronach i pomiarów neutronowych”.
Usprawnienie logistyki oraz wzmocnienie europejskiej nauki o neutronach
Nieoczekiwanie, po konferencji BrightnESS-2 na temat wyzwań logistycznych RI z udziałem 230 specjalistów z ponad 30 krajów, projekt BrightnESS-2 doprowadził również do powstania RI.Logistica, organizacji logistycznej specjalizującej się w RI. Oprócz ESS członkami założycielami RI są Europejska Organizacja Badań Jądrowych (CERN), European X-Ray Free-Electron Laser Facility (European XFEL) oraz Międzynarodowy Eksperymentalny Reaktor Termonuklearny (ITER). CERN, European XFEL i ITER są też największymi na świecie organizacjami w swoich dziedzinach. Organizacja będzie wspierać RI w rozwijaniu wiedzy specjalistycznej z zakresu logistyki wewnętrznej w oparciu o najlepsze praktyki z branży. Niezależnie od tego, czy chodzi o transport delikatnych szczepionek, czy o międzynarodowe przewozy ogromnych urządzeń, RI zwiększą efektywność operacji logistycznych, umożliwiając skupienie się na badaniach naukowych. „Dzięki RI.Logistica potencjalnie zmieniamy i usprawniamy logistykę dla RI na całym świecie”, dodaje Andersen.
Kontynuacja ESS i globalne wzmocnienie badań nad neutronami
Konsorcjum udało się przełożyć ogromne doświadczenie i wiedzę szerszej społeczności neutronowej na indywidualnie przygotowane raporty, polityki, zalecenia, wizje i inne instrumenty służące rozwojowi ESS. Ponadto projekt BrightnESS-2 wzmocnił sieć placówek badawczych wykorzystujących neutrony i przyczynił się do podniesienia rangi Europy w globalnym środowisku badawczym. Andersen stwierdza na koniec: „Dzięki projektowi BrightnESS-2 europejscy interesariusze zajmujący się nauką o neutronach zacieśnili współpracę. Powstający ekosystem badań neutronowych już teraz wykorzystuje współpracę i sieci, aby usprawnić naukę o neutronach, teraz i w przyszłości, tak aby można było wykorzystać zalety ESS i wykorzystać jego potencjał naukowy”.
Słowa kluczowe
BrightnESS-2, neutron, ESS, nauka o neutronach, RI, logistyka, RI.Logistica, Europejska Stacja Spalacyjna, infrastruktura badawcza, etykieta jakości w dziedzinie badań neutronowych
