Plotka: siła sprzyjająca dobrej sprawie?
Zwykle nie pochwalamy plotek, ale dzielenie się szczerymi informacjami o innych – nawet jeśli dzieje się to za ich plecami – może pomóc ludziom lepiej współpracować – tak wynika z najnowszych badań wspieranych częściowo przez finansowany ze środków UE projekt FORCE-OF-GOSSIP. Badanie opisano w czasopiśmie naukowym „Philosophical Transactions of the Royal Society B: Biological Sciences”. W jego ramach badacze starali się odpowiedzieć na pytanie: Kiedy ludzie są skłonni dzielić się szczerymi lub nieszczerymi plotkami? W tym celu zbudowali model – obejmujący osobę rozpuszczającą plotkę („plotkarza”), jej odbiorcę i osobę, której ona dotyczy – mający zapewnić teoretyczne podstawy strategii rozpowszechniania plotek przez ludzi. „Jak w przypadku każdego modelu musieliśmy oczywiście dokonać uproszczeń”, zauważa współautor badania dr Leo Tiokhin z Uniwersytetu Technicznego w Eindhoven w Holandii, w artykule zamieszczonym na stronie internetowej uczelni. „Nasz model zakładał na przykład, że osoba, od której pochodzi plotka, zawsze wiedziała, czy jej cel ma sprzyjać współpracy, czy nie. Zakładał on również, że odbiorca zawsze będzie wierzył w plotki, które do niego dotrą. Założenia te przyjęto w celu uzyskania obliczalności i z pewnością mogą ulec zmianie w przyszłych rozszerzeniach naszej pracy”.
Gra w plotkowanie
Zespół zastosował nowatorskie podejście wykorzystujące cztery gry w celu wymodelowania czterech różnych skutków, jakie szczera plotka przyniosła odbiorcy i osobie będącej jej obiektem. Skutki te były obopólnie korzystne, korzystne tylko dla odbiorcy, a niekorzystne dla obiektu (lub odwrotnie), bądź też obopólnie niekorzystne. Jak podano w artykule, rezultaty były zgodne w ramach wszystkich czterech gier. Badania pokazują, że osoby rozpowszechniające plotkę używały prostej „reguły dopasowania”, aby zdecydować, czy podzielić się szczerymi lub nieszczerymi informacjami. W sytuacjach silnego dopasowania między efektem szczerej plotki a tym, jak bardzo osoby rozpowszechniające plotkę ceniły jej odbiorcę i przedmiot, miały one tendencję do zachowania szczerości. Natomiast w sytuacjach silnego niedopasowania tych dwóch aspektów osoby przekazujące plotkę były znacznie bardziej skłonne do kłamstwa. W środowisku pracowniczym można to zinterpretować w następujący sposób. Kiedy współpracownicy polegają na sobie nawzajem, aby osiągnąć wspólny cel, a sukces przynosi korzyści wszystkim, wtedy jest bardziej prawdopodobne, że plotki będą szczere, jeśli przyniosą korzyści zespołowi, a nieszczere, jeśli mu zaszkodzą. „Z drugiej strony istnieją inne sytuacje, w których ludzie nie są od siebie pozytywnie współzależni”, zauważa dr Tiokhin. „Można na przykład konkurować ze współpracownikiem o cenny awans, przy czym tylko jeden z was może dostać tę pracę. W takich sytuacjach ludzie są od siebie negatywnie współzależni: porażka jednej osoby oznacza sukces pozostałych. Można się spodziewać, że takie sytuacje doprowadzą do rozpowszechniania nieszczerych plotek w celu zaszkodzenia współpracownikom lub szczerych plotek, gdy treść plotki jest już negatywna”. Projekt FORCE-OF-GOSSIP (The unknown force: How gossip shapes the functioning and performance of organizational groups.) ma na celu zrewolucjonizowanie badań nad plotkami. Realizacja projektu zakończy się w lutym 2024 roku. Więcej informacji: projekt FORCE-OF-GOSSIP
Słowa kluczowe
FORCE-OF-GOSSIP, plotka, szczery, nieszczery, plotkarz, współpraca
