Bezpieczne zaopatrzenie obiektów infrastruktury krytycznej w wodę
Woda ma zasadnicze znaczenie dla życia biologicznego, zdrowia ludzi i funkcjonowania gospodarki. Infrastruktura wodociągowa jest narażona na zagrożenia fizyczne, w tym klęski żywiołowe, ataki terrorystyczne i wypadki, jak również na coraz poważniejsze cyberzagrożenia, które wykorzystują rozwój cyfryzacji i automatyzacji. W ramach finansowanego przez UE projektu STOP-IT 23 partnerów z różnych krajów Europy oraz Izraela podjęło współpracę, by odpowiedzieć na te pilne zagrożenia. Opracowana przez zespół kompleksowa, modułowa i skalowalna platforma wspiera planowanie strategiczne i taktyczne, podejmowanie decyzji operacyjnych w czasie rzeczywistym oraz ocenę po zakończeniu działań w odniesieniu do cybernetycznych, fizycznych i cyberfizycznych zagrożeń dotyczących infrastruktury wodociągowej.
Skomplikowany i zmieniający się krajobraz systemów wodociągowych wymaga kompleksowego rozwiązania
„Mimo że dostępne były obiecujące rozwiązania koncepcyjne i technologiczne w zakresie bezpieczeństwa i odporności systemów wodociągowych, konieczne było podjęcie działań w celu połączenia ich w ogólne ramy zarządzania ryzykiem, wzmocnienia systematycznej ochrony systemów przez przedsiębiorstwa wodociągowe, określenia luk w technologiach bezpieczeństwa oraz udoskonalenia podejść i technologii w zakresie zarządzania ryzykiem”, wyjaśnia Rita Ugarelli, główny badacz w SINTEF AS i koordynator projektu STOP-IT. Platforma STOP-IT obejmuje zarówno rozwiązania technologiczne, jak i narzędzia analityczne. Narzędzia strategiczne i taktyczne umożliwiają symulację niestandardowych scenariuszy ataków w celu oceny ryzyka przerwy w realizacji usług i skuteczności środków ograniczania ryzyka. Wszechstronne narzędzia operacyjne działające w czasie zbliżonym do rzeczywistego lub w czasie rzeczywistym wykrywają anomalie, takie jak ataki zagłuszające, włamania fizyczne, nieprawidłowe zachowania oraz utrata dostępności i integralności danych, a także szacują wskaźniki ryzyka, aby pomóc w ustaleniu priorytetów w zakresie działań zaradczych. Ponieważ nowe systemy i urządzenia cyfrowe dla systemów wodociągowych wymagają nowych rodzajów wiedzy specjalistycznej, w ramach projektu opracowano materiały szkoleniowe dostosowane do potrzeb konkretnych użytkowników końcowych zajmujących się zarządzaniem ryzykiem w przedsiębiorstwach wodociągowych. Przedsiębiorstwa wodociągowe biorące udział w projekcie korzystają już z niektórych rozwiązań i materiałów szkoleniowych STOP-IT.
Entuzjazm odbiorców
Wszyscy partnerzy stwierdzili w wywiadach przeprowadzonych na zakończenie projektu STOP-IT, że miał on znaczący wpływ na zdolność sektora wodociągowego do wykrywania, oceny oraz reagowania na fizyczne i cybernetyczne zagrożenia dla krytycznej infrastruktury wodociągowej oraz do ograniczania narażenia ludzi, przyczyniając się w ten sposób do ochrony zdrowia i życia ludzkiego. Zainteresowani mogą znaleźć arkusze informacyjne dotyczące każdego narzędzia i technologii oraz materiały szkoleniowe i informacyjne na specjalnie utworzonej stronie internetowej projektu. Narzędzia te nie mogły powstać w lepszym momencie. „Wzrost częstotliwości i wyrafinowania cyberataków wynika po części z pandemii COVID-19 oraz otwartego środowiska operacyjnego wymaganego do pracy zdalnej. W rezultacie zainteresowanie rozwiązaniami STOP-IT przeszło oczekiwania badaczy, przyczyniając się do nawiązania udanej współpracy z innymi projektami i stowarzyszeniami branżowymi”, mówi Ugarelli. Ponadto narzędzia i technologie będą wspierać wdrożenie zapisów proponowanej dyrektywy w sprawie odporności podmiotów o znaczeniu krytycznym, zgodnie z którą państwa członkowskie będą musiały przeprowadzać oceny ryzyka i podejmować odpowiednie środki w celu zwiększenia odporności. Zespół STOP-IT połączył dziedziny ochrony i bezpieczeństwa z rozwiązaniami technologicznymi oraz wzmocnił współpracę między ekspertami ds. ochrony i bezpieczeństwa w sektorze wodociągowym. Ugarelli dodaje na koniec: „W projekcie STOP-IT powstały koncepcje, metody i narzędzia, które pozwolą w przyszłości na wykorzystanie w systemach wodociągowych zalet nowych osiągnięć w dziedzinie technologii informacyjnych i komunikacyjnych, bez obawy o pogorszenie bezpieczeństwa. Zmiany te są tym ważniejsze, że przychodzą w odpowiednim momencie”. Infrastruktura wodociągowa wkracza w nową erę bezpieczeństwa cybernetycznego i fizycznego.
Słowa kluczowe
STOP-IT, woda, infrastruktura wodociągowa, zarządzanie ryzykiem, cyberzagrożenia, przedsiębiorstwa wodociągowe, dyrektywa w sprawie odporności podmiotów o znaczeniu krytycznym