Nowe informacje na temat choroby niebieskiego języka
Choroba niebieskiego języka to choroba wirusowa, na którą chorują zwierzęta na całym świecie, w tym owce, bydło, wielbłądy, jelenie oraz kozy. Schorzenie wywołuje wirus choroby niebieskiego języka przenoszony przez kuczmany; choć nie wszystkie chore zwierzęta umierają, choroba może ograniczyć produkcję mięsa i mleka oraz utrudnić uzyskanie potomstwa. Problemy te, wraz z ograniczeniami w handlu nakładanymi po wystąpieniu przypadków choroby niebieskiego języka, jak również kosztami nadzoru, szczepionek oraz testów mających dowieść zwalczenia choroby, skutkują znacznymi stratami gospodarczymi w sektorze rolnictwa. Jednym z aspektów sprawiających, że schorzenie to jest szczególnie złożone, jest genom wirusa, który je wywołuje. Genom ten składa się z 10 segmentów dwuniciowego RNA, z których każdy koduje jedno lub wiele białek wirusa. „Segmentacja ta umożliwia wirusowi łatwą wymianę segmentów genomu pomiędzy różnymi szczepami przy zapadaniu na choroby współistniejące, co przyczynia się do błyskawicznego powstawania nowych wariantów powodujących nowe zagrożenia”, opowiada Peter Mertens, wirusolog z Uniwersytetu w Nottingham. „Zidentyfikowano ponad 30 odrębnych serotypów wirusa choroby niebieskiego języka. Kilka z nich może krążyć między regionami endemicznymi i regionami, w których rozwija się epidemia”. Przy wsparciu finansowanego ze środków Unii Europejskiej projektu PALE-Blu project Mertens kieruje pracami nad lepszym zrozumieniem samej choroby oraz ulepszeniem technik szybkiego i dokładnego monitorowania oraz kontrolowania wirusa. „Nad tym dużym projektem pracują partnerzy z całej Europy, basenu Morza Śródziemnego i Afryki”, wyjaśnia Mertens. „Razem zamierzamy opracować nowe zestawy danych, odczynniki oraz zasoby w odniesieniu do samego wirusa, a także jego interakcji zarówno z wektorami (owadami), jak i gospodarzami (ssakami)”.
Zrozumienie replikacji, transmisji i epidemiologii
Według Mertensa projekt ma się przyczynić przede wszystkim do lepszego zrozumienia procesu replikacji wirusa, jego transmisji oraz epidemiologii. „Obecnie nie tylko lepiej rozumiemy ryzyka związane z kolejnymi ogniskami zachorowań na chorobę niebieskiego języka i ich rozprzestrzenianiem się, ale też – co może jest nawet istotniejsze – mamy nowe metody i narzędzia kontrolowania takich ognisk”, dodaje. Dwa ważne osiągnięcia zespołu to technologie szybkiego sekwencjonowania genomu wirusa oraz strona internetowa BTV-Glue. Razem wspierają one wykrywanie, szybką identyfikację oraz dalsze opisywanie różnych szczepów wirusa choroby niebieskiego języka. „Pomaga nam to określić poprzedników, pochodzenie oraz przemieszczanie się poszczególnych szczepów powodujących różne ogniska choroby”, zauważa Mertens. Ponadto w ramach projektu opracowano ważne nowe informacje na temat choroby. Na przykład, analizując tempo ewolucji szczepów wirusa powodujących najnowsze ogniska choroby we Francji, zespół pracujący nad projektem wykazał, że ewolucja wirusa była „zamrożona” pomiędzy okresami wzmożonych zachorowań. „Sugerowano, że wirus mógł pojawić się ponownie na skutek sztucznego zapłodnienia z wykorzystaniem zamrożonego nasienia”, stwierdza Mertens. Badacze znaleźli kilka uprzednio nieznanych szczepów wirusa choroby niebieskiego języka w Mongolii, na Bliskim Wschodzie oraz w basenie Morza Śródziemnego. „Mimo że większość z nich ma niską wirulencję, niektóre mogą nie potrzebować wektorów w postaci owadów. Być może przenoszą się bezpośrednio z jednego gospodarza-ssaka na drugiego”, zauważa naukowiec. „Może to mieć ogromny wpływ na sposób rozprzestrzeniania się choroby. Ogniska zachorowań mogą pojawiać się nawet w okresach, w których brak wektorów-owadów”. Badacze poczynili też postępy w zakresie łagodzenia ryzyka wybuchu epidemii. Opracowano na przykład lepszy test diagnostyczny, by szybciej wykrywać i identyfikować szczepy wirusa. Dodatkowo naukowcy odkryli czynnik w ślinie owadziego wektora, który mógłby stymulować odpowiedź immunologiczną u zakażonych zwierząt. „W ramach projektu opracowaliśmy nowe potencjalne szczepionki oraz zidentyfikowaliśmy poszczególne białka wirusa choroby niebieskiego języka, które tworzą ochronę krzyżową przeciw różnym serotypom; to ważne kroki na drodze do szczepionki działającej na różne serotypy, która będzie lepiej chronić zwierzęta gospodarskie – a przy tym również sektory rolnictwa – przed skutkami choroby”, podsumowuje Mertens.
Słowa kluczowe
PALE-Blu, choroba niebieskiego języka, wirus choroby niebieskiego języka, zwierzęta gospodarskie, rolnictwo, epidemiologia, choroba, sztuczne zapłodnienie, szczepionka
