Bardziej zrównoważone podejście do akwakultury
Akwakultura ma potencjał, by stać się jednym z najbardziej zrównoważonych ekologicznie sposobów produkcji żywności i białka. Jednakże, aby wykorzystać ten potencjał, potrzeba więcej pracy. Częściowo wynika to z faktu, że obecny model akwakultury opiera się na monokulturze, co oznacza, że odpady rybne trafiają bezpośrednio do wody. Ze względu na duże zagęszczenie ryb hodowanych w typowych gospodarstwach akwakultury, odpady te mogą narastać, powodując potencjalnie szkodliwe skutki dla tych wrażliwych środowisk. Jednak finansowany ze środków UE projekt IMPAQT (Intelligent management system for integrated multi-trophic aquaculture) ma na celu zmianę tego stanu rzeczy. Wykorzystując model zintegrowanej akwakultury wielotroficznej (ang. Integrated Multi-Trophic Aquaculture, IMTA), zespół tego projektu przyjmuje ekosystemowe podejście do zrównoważonej akwakultury. „IMTA rozpatruje akwakulturę w kategoriach ekosystemu, który łączy różne gatunki wzrastające i wchodzące w interakcje w tej samej przestrzeni”, mówi Frank Kane, badacz z irlandzkiego Instytutu Morskiego i koordynator projektu IMPAQT. „Dzięki temu podejściu to, co wcześniej było uważane za odpady, takie jak nadmiar paszy dla ryb, staje się produktem ubocznym, który może być wykorzystany jako źródło żywności lub pożywienia dla innych gatunków, takich jak skorupiaki i wodorosty”.
Akwakultura precyzyjna
Wykorzystując inteligentną platformę zarządzania, która obejmuje nowe czujniki, źródła danych i możliwości autonomicznego monitorowania, badacze wykazali ekoefektywność, zmniejszony wpływ na środowisko i korzyści gospodarki o obiegu zamkniętym płynące z akwakultury z wykorzystaniem IMTA. „Platforma technologiczna IMPAQT jest innowacyjnym narzędziem do zarządzania gospodarstwem IMTA”, wyjaśnia Kane. „Poprzez analitykę i funkcje wspierające podejmowanie decyzji pomaga użytkownikom w zwiększeniu produkcji, ocenie jakości żywności oraz podejmowaniu świadomych decyzji dotyczących dobrostanu zwierząt i ochrony środowiska”. Platforma została przetestowana w pięciu pilotażowych lokalizacjach w Europie i jednej w Chinach. Jednym z kluczowych wyników prac były konkretne dowody na to, jak IMTA może zminimalizować ryzyko eutrofizacji w gospodarstwie akwakultury – procesu, w którym zbiornik wodny ulega stopniowemu wzbogaceniu w minerały i składniki odżywcze. Te składniki odżywcze mogą powodować zagęszczony wzrost glonów i pogorszenie warunków wodnych dla innych gatunków. „Wykazaliśmy również, w jaki sposób IMTA może zwiększyć biomasę na danym terenie, zarówno bezpośrednio poprzez oferowanie dodatkowych zbiorów, jak i pośrednio poprzez wykorzystanie synergii występujących między gatunkami”, dodaje Kane.
Model IMTA
W oparciu o te ustalenia w ramach projektu opracowano schemat IMTA, który hodowcy akwakultury i organy regulacyjne mogą wykorzystać do oszacowania wielu korzyści środowiskowych i ekonomicznych wynikających z przejścia na ten model. W ramach projektu opracowano internetowy kurs szkoleniowy na temat IMTA i akwakultury precyzyjnej, prowadzony na platformie „OpenLearn Create” Open University. Jego wyniki pomogły również naukowcom w dopracowaniu platformy technologicznej, której elementy są obecnie ulepszane w celu komercjalizacji. „Projekt przyczynił się do rozwoju technik na potrzeby akwakultury niskotroficznej i zintegrowanej akwakultury wielotroficznej, które będą wykorzystywane przez sektor w miarę kontynuacji przejścia na model IMTA dla akwakultury”, podsumowuje Kane. „Nowatorskie i innowacyjne technologie opracowane w ramach projektu pomogą temu sektorowi zarządzać swoimi systemami w sposób wydajny i zrównoważony”. Partnerzy projektu prowadzą rozmowy z decydentami i krajowymi organami regulacyjnymi, aby przedstawić im korzyści płynące z zastosowania modelu IMTA i zachęcić do zmian legislacyjnych ułatwiających jego wdrożenie na poziomie lokalnym i europejskim. Co więcej, kilku partnerów pracuje nad dalszym rozwojem technik i metod testowanych podczas projektu IMPAQT w ramach takich finansowanych przez UE inicjatyw jak ASTRAL, UNITED i 5G-HEART.
Słowa kluczowe
IMPAQT, życie morskie, akwakultura, zrównoważony, zintegrowana akwakultura wielotroficzna, ekosystem, gospodarka o obiegu zamkniętym