Przyspieszone tempo zmian roślinności na Ziemi ma precedens w historii starożytnej
W ciągu ostatnich 18 000 lat kolejne zmiany klimatu i działalność człowieka doprowadziły do zmian ekosystemów istniejących na naszej planecie. Nasi naukowcy wiedzą wiele na temat zmian środowiskowych, które zaszły od czasu rewolucji przemysłowej w połowie XVIII wieku, natomiast brakuje im kompleksowej wiedzy na temat tego, w jakim stopniu i jak szybko zmieniała się roślinność na świecie w poprzednich tysiącleciach. W ramach nowego badania zrealizowanego dzięki wsparciu finansowanego ze środków Unii Europejskiej projektu HOPE badaczom udało się odkryć, że tempo zmian roślinności na naszej planecie zaczęło przyspieszać wiele tysięcy lat temu. „Zmiany, których jesteśmy świadkami dziś, to dopiero wierzchołek góry lodowej”, twierdzi jeden z głównych autorów badania, dr Ondřej Mottl z norweskiego Uniwersytetu w Bergen, który był gospodarzem projektu HOPE, w wypowiedzi na potrzeby komunikatu prasowego opublikowanego na stronie internetowej „EurekAlert!”. „Przyspieszenia, które dało się dostrzec w czasie rewolucji przemysłowej i w czasach współczesnych, nie są nieznanym zjawiskiem – wręcz przeciwnie, podobne procesy zachodziły już wiele lat temu”.
Historia z pyłków
Międzynarodowy zespół badaczy wykorzystał globalne zbiory obejmujące 1 181 skamielin zawierających pyłki. Korzystając z metod statystycznych, naukowcy określili, w jakim tempie zbiorowiska roślin zmieniały się w ciągu ostatnich 18 000 lat. Skamieniałe pyłki są niezwykle cennym narzędziem umożliwiającym rekonstrukcję historii zmian roślinności oraz klimatu. Kiedy pyłki roślin są zmywane lub zwiewane, po czym trafiają do stawów, jezior lub oceanów, z czasem osiadają w warstwach osadów znajdujących się na dnach zbiorników. Naukowcy pobierają próbki rdzeni warstw osadów, aby dowiedzieć się, jakie rośliny rosły na powierzchni w czasie, gdy osadzały się konkretne osady. Dzięki tej wiedzy mogą również określić wpływ człowieka na ekosystemy. Korzystając z danych uzyskanych z tego źródła, naukowcy zidentyfikowali pierwszy szczyt w tempie zmian zachodzących w zbiorowiskach roślinnych, który miał miejsce około 11 000 lat temu, kiedy Ziemia otrząsała się po ostatniej epoce lodowcowej. „Spodziewaliśmy się, że w całym okresie przejściowym, gdy świat ulegał nagłym zmianom w miarę wycofywania się lodowców i ocieplania klimatu, tempo zmian ekologicznych było wysokie”, zauważa współautorka badania, Suzette Flantua z Uniwersytetu w Bergen. Ekosystemy naszej planety z czasem ustabilizowały się, a następnie około 4 600 do 2 900 lat temu rozpoczął się drugi okres przyspieszonych zmian, który trwa do dziś. Zmiany dotyczące ekosystemów roślinnych na świecie są równie szybkie jak przemiany, które miały miejsce pod koniec ostatniej epoki lodowcowej. „To było naprawdę zaskakujące odkrycie, gdyż w ciągu ostatnich kilku tysięcy lat nie miały miejsca żadne wydarzenia znaczące z punktu widzenia klimatu, jednak tempo zmian zachodzących w ekosystemach było równie wysokie – jeśli nie wyższe – niż pomiędzy ostatnią epoką lodowcową i czasami współczesnymi”, zauważa współautor badania, prof. John Williams z University of Wisconsin-Madison (USA), którego wypowiedź została zacytowana w artykule opublikowanym na stronie „ScienceDaily”. Co ciekawe, przyspieszone zmiany dotyczyły wszystkich ziemskich zbiorowisk, co – jak twierdzą autorzy badania – wskazuje na to, że „przyspieszenie obserwowane w ostatnich latach [...] stanowi wyłącznie wierzchołek trendu, który sięga dużo głębiej”. W wypowiedzi dotyczącej zmian w roślinności zacytowanej w informacji prasowej opublikowanej na stronie „EurekAlert!” dr Mottl twierdzi: „Pomimo tego, że niektóre wzorce wydają się bardziej oczywiste niż inne, nie mamy pewności, które zmiany zostały spowodowane przez ludzi, klimat lub oba te czynniki”. Kolejnym celem badań realizowanych w ramach projektu HOPE (Humans On Planet Earth - Long-term impacts on biosphere dynamics) jest zdobycie nowej wiedzy na temat oddziaływań pomiędzy klimatem, ludźmi i ekosystemami poprzez porównanie skamielin z całego świata z niezależnymi danymi dotyczącymi zmian klimatu i zapisów archeologicznych. Więcej informacji: strona projektu HOPE
Słowa kluczowe
HOPE, zmiana klimatu, ekosystem, rośliny, roślinność, pyłki