Kluczowe znaczenie prowadzenia działań policyjnych we współpracy z lokalną społecznością w krajach wychodzących z konfliktu
W wielu krajach wychodzących z konfliktów utrzymanie porządku uznaje się za najważniejszy priorytet w zakresie działań policyjnych. Zagrożenie ciągłą przemocą może prowadzić do wdrażania strategii silnej ręki, która skupia się głównie na walkach bojówek. W efekcie policja zaczyna kojarzyć się nie tyle ze służbą co z siłami zbrojnymi. „Tak realizowane działania policyjne nie budują silnych relacji z lokalnymi społecznościami” wyjaśnia koordynatorka projektu ICT4COP, Ingrid Nyborg, profesor nadzwyczajna na Norweskim Uniwersytecie Przyrodniczym. „To prowadzi do poważnych deficytów zaufania. Uznaliśmy, że istnieje potrzeba zmiany perspektywy”.
Komunalna prewencja kryminalna
Projekt ICT4COP powstał z potrzeby przyjrzenia się temu, jakimi narzędziami można by wzmacniać działania policyjne oparte na współdziałaniu policji z obywatelami (ang. community-oriented policing, COP) w sytuacjach pokonfliktowych. Strategie COP mają na celu rozwijanie i utrzymanie relacji policji z lokalną społecznością w odróżnieniu od narzucania odgórnej kontroli. Badacze skupili się na 12 krajach wychodzących z konfliktu w Ameryce Łacińskiej, Europie południowo-wschodniej, Afryce i Azji południowej. Sytuacja w każdym z tych krajów została niezależnie zbadana w celu zidentyfikowania wspólnych wyzwań w zakresie wdrażania COP i opracowania zaleceń. Ponadto w każdym z badanych przypadków uczestniczyły różne podmioty świadczące usługi ochrony na rzecz obywateli. Jak przekonuje Nyborg, „Większość z nas sądzi, że państwo posiada monopol na zapewnienie obywatelom ochrony, tymczasem taka sytuacja należy do rzadkości. W rzeczywistości państwowe służby świadczące usługi ochrony są często postrzegane jako źródło braku poczucia bezpieczeństwa”. Niepubliczne podmioty świadczące usługi ochrony mogą wywodzić się z organizacji rebelianckich czy siatek przestępczych, choć równie dobrze mogą być realizowane przez firmy prywatne. Dlatego podejmowane lokalnie inicjatywy muszą odzwierciedlać lokalną rzeczywistość. Co równie istotne, badacze ustalili, że relacje między społecznością a policją znacznie różnią się w zależności od regionu geograficznego. Oznacza to, że rozwiązania COP wdrażane w Somalii będą różniły się od tych podejmowanych w Pakistanie i to pomimo wspólnej idei, jaka im przyświeca. Jeśli chodzi o technologię, badacze ustalili, że wykorzystanie narzędzi TIK nie powoduje automatycznie wzrostu zaufania ani nie poprawia stosunków między społecznością a policją. W sytuacji braku zaufania do policji obywatele niechętnie dają się przekonać do wdrażanych przez tę instytucję narzędzi, dlatego warto na nie spojrzeć z perspektywy znacznie szerszej aniżeli środek służący do celów sprawowania nadzoru i powiadamiania o przestępstwach. Badacze dostrzegli również potrzebę większego skoncentrowania się na kwestiach płci w obszarze COP oraz tendencję panującą wśród funkcjonariuszy policji do zakładania, że ludzie młodzi chętnie angażują się w działalność przestępczą.
Budowanie wzajemnego zaufania
Choć badacze osiągnęli umiarkowany postęp, ich ustalenia podkreślają wagę wzmacniania bezpieczeństwa obywateli oraz znaczenie COP jako środka do poprawy stosunków między policją a lokalną społecznością. Kluczowym elementem w tym obszarze jest potrzeba budowania wzajemnego zaufania. „Odpowiedzialność musi leżeć nie tylko po stronie społeczeństwa, ale również po stronie policji”, zauważa Nyborg. Ponadto, choć korzystanie z doświadczeń innych państw może okazać się pomocne, rozwiązania COP nie mogą być postrzegane jako obce lub pochodzące z zewnątrz. Lokalne służby policyjne muszą być przekonane o słuszności koncepcji COP i zacieśniania współpracy z lokalnymi społecznościami. „Ma to związek przede wszystkim z zachowaniem policji i kulturą rozumianą jako umiejętności techniczne”, dodaje Nyborg. Aby przełożyć te ustalenia na praktykę, zespół projektu zapewnił służbom policyjnym i społeczności dostęp do użytecznych zasobów. Obejmują one e-podręcznik na temat kluczowych zagadnień dotyczących COP, a także szkolenie e-learningowe dla międzynarodowych doradców policyjnych. Powołana do życia sieć policyjnych ekspertów będzie kontynuować działania w formie forum, w ramach którego głos zabierać będą przedstawiciele policji, środowiska akademickiego i społeczeństwa obywatelskiego, co umożliwi wszystkim stronom zainteresowanym uczenie się od siebie nawzajem. „Otrzymaliśmy również liczne zapytania o współpracę od międzynarodowych i krajowych instytucji policji i podmiotów społeczeństwa obywatelskiego. Dlatego zamierzamy kontynuować wspólne działania jako sieć i pracować na rzecz refleksyjnych, opartych na uczestnictwie rozwiązań z zakresu COP tworzonych we współpracy z obywatelami”.
Słowa kluczowe
ICT4COP, ochrona, działania policyjne, społeczność, TIK, konflikt, przestępczy, przemoc