Co sprawia, że czas spędzony w podróży nie jest czasem straconym?
Czy codzienne dojeżdżanie do pracy wydaje się stratą czasu? Czy jest to czas pełen stresu, który można by poświęcić na coś bardziej użytecznego i produktywnego? Szeroko zakrojone, finansowane ze środków UE badanie ankietowe, które objęło 3 300 osób w 8 państwach UE, a w każdym z nich uzyskano informacje na temat 7 000–10 000 podróży, wykazało, że lepsze doświadczenia z podróży lub możliwość wykonywania w jej czasie pewnych czynności mają dla podróżnych co najmniej tak duże znaczenie jak poświęcony na nią czas lub pieniądze. „Może to doprowadzić do stworzenia nowej definicji wartościowego czasu podróży, co może być ważne w kontekście projektowania bardziej zrównoważonych systemów mobilności, z których ludzie faktycznie chcą korzystać”, mówi koordynator projektu MoTiV, Ghadir Pourhashem, starszy badacz zajmujący się inteligentnymi systemami transportowymi na Uniwersytecie Żylińskim na Słowacji. W ramach projektu w Belgii, Hiszpanii, Finlandii, Francji, Włoszech, Norwegii, Portugalii i Słowacji za pomocą opracowanej przez zespół projektu MoTiV aplikacji na smartfony typu „crowdsourcing” Woorti zebrano dane na temat pozytywnego i negatywnego postrzegania czasu poświęconego na podróż. Aplikacja automatycznie wykrywa fakt przemieszczania się oraz użyte środki transportu, a także zmiany pomiędzy nimi. Poprzez aplikację użytkownicy wprowadzili dodatkowe szczegóły na temat swoich doświadczeń z podróży. Informacje zebrano od użytkowników różnych środków transportu – prywatnych samochodów, długo- i krótkodystansowego transportu publicznego, autobusów, rowerów i osób pieszych – z podziałem na płcie, grupy wiekowe i zasięg geograficzny.
Podróżni niekoniecznie chcą ograniczać czas podróży
„Największym zaskoczeniem było to, że ludzie chcą przyjemnie spędzonego czasu podróży”, dodaje Pourhashem. „Jeśli podróż jest dla nich przyjemna, niekoniecznie chcą minimalizować czas jej trwania”. „Jeśli dana osoba uważa, że jej podróże nie są stratą czasu, ponieważ mogą zwiększyć jej sprawność fizyczną – jak w przypadku chodzenia na pieszo lub jazdy na rowerze – lub dają jej przyjemność z podziwiania krajobrazów, bądź zwiększają jej produktywność, ponieważ może podczas nich czytać lub korzystać z telefonu komórkowego, to może nie mieć nic przeciwko dłuższemu czasowi podróży”, wyjaśnia Pourhashem. Projekt skupia się na doświadczeniach podróżnych i wykorzystuje podejście multimodalne, podczas gdy planiści transportu zazwyczaj zbierają informacje na temat konkretnego środka transportu. W przypadku krótkodystansowego transportu publicznego kluczowe znaczenie miała niezawodność czasu podróży i płynna jazda. Wykonywanie płatnej pracy podczas podróży ma mniejsze znaczenie. Kierowcy samochodów są mniej skłonni stwierdzić, że ich czas podróży jest czasem dobrze spędzonym.
Nowe podejście do planowania mobilności
Projekt dostarcza cennych danych i dowodów na to, że inwestycja w wyższą jakość transportu jest alternatywą dla inwestycji w szybszy transport, mówi Pourhashem, zauważając: „Ogólnie rzecz biorąc, nasze wyniki udowadniają, że z perspektywy podróżnego doświadczenia z podróży mają znaczenie i powinny odgrywać główną rolę w planowaniu transportu”. Na przykład: „Przy planowaniu transportu dostosowujemy się w głównej mierze do potrzeb mężczyzn w zakresie mobilności”. Nadszedł czas, aby planiści miejscy i organy transportowe rozważyli wreszcie inne aspekty, takie jak wymiar pokoleniowy i płciowy”, mówi Pourhashem. Zwraca on uwagę, że ludzie mogą potrzebować możliwości podróżowania z wózkami dziecięcymi w transporcie publicznym. Jeśli uda się usunąć przeszkody lub wyeliminować inne negatywne doświadczenia, takie jak zatłoczenie, niska jakość miejsc siedzących i niezawodność, doprowadzi to do większego wykorzystania transportu publicznego przez niektóre grupy. Projekt MoTiV przyczyni się do poprawy oceny projektów transportowych dzięki nowemu, zorientowanemu na użytkownika „wskaźnikowi wartości dodanej”, opartemu na poziomie produktywności, sprawności i przyjemności. „Następnym wyzwaniem naszego badania jest określenie ilościowe »opłacalności« w kategoriach finansowych, aby łatwiej było osadzić szacunki w konwencjonalnych ocenach”, dodaje Pourhashem. Podsumowując, przyszłe systemy mobilności powinny dążyć do tego, by nie marnować czasu spędzonego w podróży, a nie skracać go w niewielkim stopniu przy użyciu środków transportu, które z natury prowadzą do marnotrawstwa zasobów.
Słowa kluczowe
MoTiV, transport, mobilność, jazda na rowerze, sprawność, wskaźnik opłacalności
