Zabezpieczenie przyszłości ponadnarodowych badań dotyczących Holocaustu
Holocaust, jako przejmująca skaza w historii Europy, pozostaje istotnym elementem współczesnej tożsamości europejskiej i ważnym punktem odniesienia dla zrozumienia i rozwoju naszych społeczeństw w kierunku postępowym i integracyjnym. W tej perspektywie kluczową rolę odgrywają wyczerpujące i publicznie dostępne narracje i źródła z tego okresu. Projekt EHRI ma na celu zapewnienie, że badania dotyczące Holocaustu nie stracą swej wartości, będą łatwo dostępne i możliwie najbardziej kompletne pod względem merytorycznym.
Wyrównanie braków w zakresie możliwości regionalnych i technologicznych
Założona w 2010 roku i nadal silnie rozbudowywana Europejska Infrastruktura Badań nad Zagładą (EHRI) w znacznym stopniu przyczyniła się do zabezpieczenia i rozpowszechnienia badań nad Holocaustem w całej Europie, ze szczególnym uwzględnieniem krajów i regionów europejskich, których udział do tej pory nie był dostateczny. Dzięki konsorcjum projektu, w skład którego wchodzą partnerzy z całej Europy i spoza niej, EHRI umożliwiła dotarcie do tych regionów, w których znajduje się wiele cennych materiałów źródłowych dotyczących Holocaustu, ale do tej pory dostęp do nich był utrudniony, szczególnie we wschodniej i południowej Europie. Program EHRI-2 prowadzony w latach 2015–2019, stanowiący drugi etap większego projektu wspierającego misję europejskiej infrastruktury badawczej w zakresie Holocaustu, rozszerzył wspólnotę badawczą, integrując lokalną infrastrukturę, wiedzę i doświadczenie oraz oferując naukowcom nowe możliwości szkoleniowe. Głównym celem było wyrównanie różnic pomiędzy regionami europejskimi. Rozwinięto również portal EHRI, a także położono duży nacisk na badanie nowych formatów digitalizacji archiwów i badań dotyczących Holocaustu. „Przeprowadziliśmy działania uświadamiające, udało nam się również osiągnąć prawdziwy postęp cyfryzacji zasobów, co miało szeroki wydźwięk publiczny”, wyjaśnia koordynator projektu Karel Berkhoff. Dzięki działaniom projektu mającym na celu rozszerzenie i wzmocnienie powiązań między członkami społeczności badawczej oraz połączenie ich zasobów, wiedzy i doświadczenia, portal EHRI jest obecnie uznawany za narzędzie z wyboru, służące do badania Holocaustu z perspektywy międzynarodowej. W ramach projektu powstało ponad 150 000 opisów jednostek archiwalnych, a także 300 instytucji archiwalnych i 17 sprawozdań krajowych. „To przerosło nasze oczekiwania odnośnie do dostępu wirtualnego”, mówi badacz. „Do października 2018 roku organizowaliśmy średnio 11 600 sesji miesięcznie z wieloma użytkownikami ze wschodniej i południowej Europy”.
Tworzenie podstaw dla bardziej integracyjnych społeczeństw
Program EHRI-2 zakończył się w 2019 roku, a Europejska Infrastruktura Badań nad Zagładą otrzymuje obecnie wsparcie od dwóch konsorcjów projektowych, w których skład wchodzi 25 partnerów z całej Europy, Izraela i Stanów Zjednoczonych. Obecnie przekształca się ona z projektu w organizację. Trwają prace prawne, finansowe i strategiczne mające na celu pełne uruchomienie tego stałego organu do stycznia 2025 roku, w 80. rocznicę wyzwolenia Auschwitz. Berkhoff podkreśla, że choć główny cel infrastruktury badawczej ma charakter naukowy, to przyjęła ona również szerszy kontekst społeczny i polityczny: „Niedawny wzrost antysemityzmu, ksenofobii i agresywnych zachowań nacjonalistycznych pokazuje, że badania nad Holocaustem nigdy nie będą wyłącznie akademickim problemem, ale warunkiem wstępnym dla otwartych i niedyskryminujących społeczeństw w Europie i poza nią”. Dzięki planowanemu przekształceniu Europejska Infrastruktura Badań nad Zagładą będzie kluczowym zasobem dla całego społeczeństwa – do dyspozycji obywateli i decydentów, a także badaczy – co zagwarantuje, że wydarzenia związane z Holocaustem będą nadal wpływać na nasze wartości i działania w procesie budowania przyszłości Europy.
Słowa kluczowe
EHRI, Holocaust, infrastruktura badawcza, źródło, ponadnarodowa, wschodnia i południowa Europa, portal, historia Europy, cyfrowa, antysemityzm
