Najskuteczniejsze metody niwelowania zagrożeń wybuchowych
Walka z terroryzmem i zapobieganie mu jest jednym z priorytetów programu „Horyzont 2020”. W ciągu ostatnich kilku lat opracowano tak wiele metod i technologii, że lista ostatnich wyników badań może przyprawić zainteresowane strony o ból głowy. Aby pomóc im w określeniu najskuteczniejszych i najbardziej opłacalnych rozwiązań, projekt ENTRAP (Enhanced Neutralisation of explosive Threats Reaching Across the Plot) rozpoczął w 2017 r. szeroko zakrojone badania w tej dziedzinie. Konsorcjum przeprowadzało badania dotyczące harmonogramu kluczowych działań terrorystycznych i stworzyło schemat drzewkowy łączący środki zaradcze z mechanizmami. Przeanalizowano luki w istniejących środkach zaradczych i przeprowadzono ocenę ich skuteczności w oparciu o badania operacyjne. Opracowanie schematu drzewkowego jest jednym z najważniejszych dokonań projektu ENTRAP. „Jego hierarchia składa się z czterech głównych mechanizmów: zapobiegania, wykrywania, reagowania i łagodzenia skutków. Ich celem jest optymalizacja odporności społecznej na zagrożenia wybuchowe poprzez zmniejszenie prawdopodobieństwa ataku bombowego (zapobieganie, wykrywanie) lub poprzez zmniejszenie jego wpływu (reagowanie, łagodzenie)”, mówi dr Hans Önnerud, zastępca dyrektora ds. badań Szwedzkiej Agencji Badań Obronnych i koordynator ENTRAP. W połączeniu z harmonogramem projektu dotyczącym terroryzmu schemat drzewkowy może pomóc w określeniu, które środki zaradcze powinny być stosowane w celu zapobiegania atakom i łagodzenia ich skutków. Aby wypełnić schemat drzewkowy, zespół projektowy sporządził wykaz wszystkich dostępnych narzędzi opracowanych w ramach projektów badawczych finansowanych przez UE. Narzędzia te zostały następnie porównane z narzędziami dostępnymi na rynku. Takie rozwiązanie dostarcza zainteresowanym stronom ocenę skuteczności oraz analizę luk nie tylko między narzędziami laboratoryjnymi i komercyjnymi, ale także pozwala na wzięcie pod uwagę powstających rozwiązań. „Istnieją rozbieżności między pojawiającymi się mechanizmami w świecie badań naukowych a ich faktyczną zdolnością do poprawy odporności społecznej", mówi dr Önnerud. „Dla przykładu, istnieje rozporządzenie w sprawie prekursorów, które określa jakość niektórych substancji chemicznych ogólnodostępnych na rynku, które ogranicza możliwość wytwarzania materiałów wybuchowych domowymi sposobami (HME). Dzięki badaniom nad inhibicją prekursorów wiemy natomiast, że możliwe jest dodawanie substancji chemicznych, które utrudniają pewne reakcje chemiczne. Jeżeli wnioski z tych badań zostałyby wdrożone w handlu, produkcja materiałów wybuchowych domowymi sposobami, a także improwizowanych urządzeń wybuchowych, byłaby znacznie utrudniona”. Inny przykład porównania między przyszłymi i obecnymi narzędziami kontrolnymi dotyczy wymazów pobieranych w punkcie kontroli bezpieczeństwa na lotnisku i umieszczanych w aparacie do analizy. Alternatywnym rozwiązaniem jest laserowe wykrywanie materiałów wybuchowych, które zostało gruntownie przeanalizowanie w projektach badawczych – poprzez podświetlenie powierzchni i zapisanie specyficznego sygnału związku możliwe jest przeanalizowanie śladowych ilości pozostałości materiałów wybuchowych na badanej powierzchni. Jednak technologia ta nie została jeszcze skomercjalizowana. „Również technologia umożliwiająca lokalizowanie fabryk bomb byłaby przełomem. Bomby są produkowane również w zwyczajnych mieszkaniach wyposażonych jedynie w proste przybory kuchenne i ogólnodostępne chemikalia. System czujników zdolnych do wykrywania śladowych ilości takich substancji chemicznych umożliwiłby wczesne ostrzeganie, a tym samym zapewniłby organom ścigania więcej czasu na interwencję”, mówi dr Önnerud. Podsumowując, badania przeprowadzone w ramach projektu ENTRAP wskazują na krytyczne braki, które wymagają opracowania nowych środków zaradczych. Projekt kończy się w kwietniu 2020 r., w związku z czym przewiduje się przekazanie cennych zaleceń, które umożliwią dalsze badania.
Słowa kluczowe
ENTRAP, improwizowane urządzenia wybuchowe, IED, domowe materiały wybuchowe, materiał wybuchowy, terroryzm, improwizowane urządzenie, produkcja bomb, środki zaradcze, wykrywanie
