Badanie dowodzi, że wpływ „pozytywnej otyłości” odczuwa się już w dzieciństwie
Popularyzacja terminu „otyłość” może sprawić, że łatwo zapomnieć o złożoności tego schorzenia. Na przykład powszechnie uważa się, że otyłość zwiększa ryzyko chorób sercowo-metabolicznych. Jednak choć może to być prawdą, to niedawno okazało się, że takie powiązanie nie jest bezwzględne. „Nie wszystkie osoby z otyłością cierpią na współistniejące choroby sercowo-metaboliczne – niektóre z nich są „zdrowe” pod względem metabolizmu”, wyjaśnia dr Tuomas Kilpeläinen, profesor nadzwyczajny z Centrum Fundacji Novo Nordisk dla Podstawowych Badań nad Metabolizmem. „Przeciwnie, niektóre osoby z wagą w normie mają profil ryzyka sercowo-metabolicznego właściwy dla chorobliwej otyłości”. Innymi słowy, waga w normie nie wyklucza możliwości wystąpienia takiego samego profilu ryzyka co u pacjenta z otyłością. Czy kluczem są tu liczne warianty genetyczne? Do chwili obecnej mechanizmy leżące u podstaw takich atypowych profili nie zostały poznane. Jednak badacze mogą to zmienić. W ramach niedawnych prac odkryto liczne warianty ludzkiego genomu powiązane z większą otyłością połączoną ze zdrowszym profilem ryzyka sercowo-metabolicznego. Wyniki te sugerują, że wrodzone mechanizmy biologiczne odgrywają ważną rolę w rozwoju fenotypów „z otyłością, zdrowy pod kątem metabolizmu” oraz „z normalną wagą, otyły pod kątem metabolizmu”. Zapewniły też one punkt wyjścia dla badań w ramach projektu Child-MHO (Genetics of metabolically healthy obesity (MHO) and metabolically unhealthy normal weight (MUNW) in children, and the childhood predictors of adulthood MHO and MUNW), realizowanego przy wsparciu programu „Maria Skłodowska-Curie”. Jak wyjaśnia dr Kilpeläinen, odkrycie nowych genów, białek i ścieżek niwelujących połączenie pomiędzy otyłością a wyższym ryzykiem sercowo-metabolicznym, zmienia wszystko. Odkrycie to rzuca światło na mechanizmy biologiczne leżące u podstaw otyłości, a także otwiera możliwości opracowania nowych sposobów leczenia powikłań sercowo-metabolicznych związanych z otyłością. Jednak jest jeszcze coś, czego nadal nie wiemy o tak zwanej „pozytywnej otyłości”: jak wcześnie pojawia się w życiu pacjenta. „Ważne jest, by dowiedzieć się, czy wpływy genetyczne sprzyjające większej otyłości przy zdrowszym profilu sercowo-metabolicznym – lub odwrotnie – pojawiają się już w dzieciństwie. Taka wiedza pozwoli nam lepiej zrozumieć przyczyny biologiczne leżące u podstaw otyłości i umożliwi wczesne rozpoznanie osób, u których występuje najwyższe ryzyko choroby sercowo-metabolicznej w przypadku wzrostu wagi. Być może takie informacje pomogą nawet opracować nowatorskie metody leczenia i odpowiednie interwencje związane z utrzymaniem wagi”, wyjaśnia dr Kilpeläinen. Rozpoznanie czynników na wczesnym etapie życia Aby uchylić rąbka tajemnicy co do takiego wczesnego występowania, dr Kilpeläinen i jego zespół wykorzystali niedawno odkryte warianty genetyczne. Wykorzystali też długoterminowe dane uzupełniające uzyskane od dzieciństwa do dorosłości, aby zidentyfikować obecne na wczesnym etapie życia czynniki pozwalające przewidzieć rozwój fenotypu „normalna waga, metaboliczna otyłość”. Na koniec naukowcy wykorzystali w analizach dane pochodzące od kilku kohort europejskich dzieci. Prace te doprowadziły do potwierdzenia, że predyspozycje genetyczne do większej otyłości przy pozytywnym profilu sercowo-metabolicznym faktycznie pojawiają się jeszcze przed okresem dojrzewania. „Ten wzorzec powiązania odzwierciedlony jest w korzystnym rozłożeniu tłuszczu w ciele”, stwierdza dr Kilpeläinen. „Odkryliśmy również, że wzrost poziomu otyłości od dzieciństwa do dorosłości jest czynnikiem pozwalającym z dużym prawdopodobieństwem stwierdzić przyszły rozwój fenotypu »normalna waga, metaboliczna otyłość«. Sugeruje to, że wzrost wagi może być szkodliwy dla zdrowia sercowo-metabolicznego nawet u osób, które utrzymują normalną wagę”. Wyniki uzyskane w projekcie Child-MHO mogą pomóc rozpoznać dzieci najbardziej podatne na rozwój zaburzeń sercowo-metabolicznych wraz ze wzrostem wagi. Rezultaty projektu podkreślają również znaczenie wczesnego dbania o wagę poprzez zdrowy styl życia u dzieci, zwłaszcza dzieci mających tendencję do otyłości brzusznej. „Mamy nadzieję, że nasze badania wesprą obecne wysiłki mające na celu opracowanie skuteczniejszego leczenia oraz środków zapobiegających sercowo-metabolicznym chorobom współistniejącym związanym z otyłością”, podsumowuje dr Kilpeläinen.
Słowa kluczowe
Child-MHO, otyłość, pozytywna otyłość, profil sercowo-metaboliczny, waga ciała
