Lingwiści odnaleźli powiązanie między kontekstem historycznym a rozwojem języka
Język służy nam do komunikowania się ze sobą. Choć na przestrzeni lat pojawiły się tysiące języków, zawiłości ich rozwoju pozostają dla wielu zagadką... po dziś dzień. Nowe badania przeprowadzone pod kierunkiem naukowców z Instytutu Psycholingwistyki im. Maxa Plancka w Holandii ujawniają, że szyk wyrazów w zdaniu w językach z odmiennych rodzin rozwijał się w zróżnicowany sposób. Odkrycia zaprezentowane w czasopiśmie Nature pokazują że języki nie trzymają się przede wszystkim wrodzonych zasad przetwarzania języka przez mózg. To kontekst historyczny, w którym język się rozwija, determinuje budowę zdania. Czy istnieją ograniczenia w języku? Naukowcy twierdzą, że mimo różnorodności języków, owszem. Ostatecznym celem lingwistyki jest opisanie różnorodności języków naturalnych i wyjaśnienie istniejących ograniczeń tejże. Naukowcy w pierwszym rzędzie szukają powtarzających się schematów w strukturze języka. Choć dźwięków i schematów budowy zdania jest mnóstwo, "chaos" lingwistyczny ma swoje granice. Eksperci twierdzą, że poszczególne schematy językowe powtarzają się. W niektórych językach, na przykład, czasownik znajduje się na początku zdania, podczas gdy w innych umieszczany jest w środku lub na końcu. Słowa we wszystkich językach są tworzone według pewnych zasad. W toku badań zespół pracujący pod kierunkiem Michaela Dunna i Stephena Levinsona z Instytutu Psycholingwistyki im. Maxa Plancka przeanalizował 301 języków z 4 dużych rodzin językowych: austronezyjskiej, indoeuropejskiej, bantu i uto-azteckiej. "Poznanie tej różnorodności i dotyczących jej ograniczeń systematycznych jest najważniejszym celem lingwistyki. Według podejścia generatywnego do zmienności językowej, różnorodność językową można wyjaśnić zmianami w ustawieniach parametrów" - czytamy w artykule. "Każdy z tych parametrów kontroluje pewną liczbę konkretnych cech językowych." Zespół położył szczególny nacisk na szyk różnych części zdania, jak przyimek-rzeczownik, dopełniacz-rzeczownik, dopełnienie-czasownik czy zdanie względne-rzeczownik. Naukowcy przyjrzeli się również, czy miejsce tych elementów w zdaniu wpływa na jego inne części. Umożliwiło to zespołowi ustalenie, czy miejsce czasownika ma inne następstwa składniowe. Na przykład: jeżeli czasownik poprzedza dopełnienie (Gracz kopie piłkę), to czy przyimek jest równocześnie umieszczany przed rzeczownikiem (do bramki)? Ten schemat można zaobserwować w wielu językach, niemniej czy cecha ta jest niezmienna w rozwoju języka? "Nasze badania pokazują, że różne procesy zachodzą w różnych rodzinach językowych" - zauważa dr Dunn. "Ewolucja języka nie przebiega według uniwersalnego zestawu zasad." Schemat czasownik-dopełnienie ma istotny wpływ na schemat przyimek-rzeczownik na przykład w językach austronezyjskich i indoeuropejskich. Należy jednak zauważyć, że ten wpływ nie jest taki sami ani nie działa w dwóch pozostałych rodzinach językowych. Amerykański lingwista Noam Chomsky jest przekonany, że istnieją uniwersalne podobieństwa między wszystkimi językami. Wynika to jego zdaniem z wrodzonej zdolności językowej, która funkcjonuje wedle tej samej zasady u wszystkich ludzi. Aczkolwiek lingwista Joseph Greenberg wierzy w "uniwersalny szyk wyrazów", zgodnie z którym ogólne mechanizmy przetwarzania języka w mózgu odpowiednio determinują szyk wyrazów i budowę zdania. Odkrycia dokonane w ramach badań przeprowadzonych przez Instytut im. Maxa Plancka są niespójne z obydwoma poglądami. "Wyniki naszych badań sugerują, że ewolucja kulturowa ma znacznie większy wpływ na rozwój języka niż czynniki uniwersalne" - wyjaśnia profesor Levinson. "Budowa języka nie jest najwyraźniej tak mocno determinowana biologicznie, jak jest kształtowana przez swój rodowód" - dodaje. "Odkrycia te przemawiają za poglądem, że - przynajmniej jeżeli chodzi o szyk wyrazów - ewolucja kulturowa jest głównym czynnikiem, który determinuje budowę językową, gdzie obecny stan systemu językowego kształtuje i ogranicza przyszłe stany" - czytamy w artykule. Jaka jest następna pozycja na liście? Naukowcy zamierzają zbadać procesy ewolucyjne rządzące budową języka w innych rodzinach językowych. Przeanalizują także z perspektywy ewolucyjnej różnice dotyczące innych cech językowych. Wkład w badania wnieśli eksperci z Donders Institute for Brain, Cognition and Behaviour, Uniwersytetu Radboud w Nijmegen w Holandii i Uniwersytetu Auckland w Nowej Zelandii.Więcej informacji: Instytut Psycholingwistyki im. Maxa Plancka: http://www.mpi.nl/ Nature: http://www.nature.com/
Kraje
Niderlandy
