Niezwykle niskie temperatury na obszarze Arktyki przyczyniają się do zmniejszenia powłoki ozonowej
W ramach finansowanych przez UE badań naukowcy odkryli, że niezwykle niskie temperatury panujące w warstwie ozonowej Arktyki znacząco przyczyniły się do zmniejszenia powłoki ozonowej. Odkrycia pokazują, że zanik warstwy ozonowej może wkrótce istotnie zredukować ochronę Arktyki przed szkodliwym promieniowaniem ultrafioletowym Słońca. Badanie zostało sfinansowane ze środków projektu RECONCILE ("Porównanie parametrów kluczowych procesów w celu lepszego przewidywania utraty ozonu w stratosferze Arktyki i jej wpływu na klimat"), który uzyskał wsparcie w wysokości 3,5 mln euro w ramach obszaru tematycznego "Środowisko" Siódmego Programu Ramowego (7PR). Projekt był koordynowany przez mieszczącą się w Poczdamie jednostkę badawczą niemieckiego Instytutu Badań Polarnych i Morskich im. Alfreda Wegenera (AWI), należącego do Stowarzyszenia Helmholtza. W projekcie wzięło udział 16 instytucji badawczych z 8 krajów członkowskich oraz ponad 30 stacji pomiaru ozonu rozmieszczonych na terenie całej Arktyki i terenów podbiegunowych. Głównym celem jest szczegółowe poznanie skomplikowanych związków pomiędzy warstwą ozonową i zmianami klimatycznymi. Nie są jeszcze jasne liczne kwestie związane z dziurą ozonową, na przykład sposób mieszania się przetworzonego powietrza i jego przemieszczania się na mniejsze wysokości. Dr Markus Rex, badacz z instytutu AWI, stwierdził: "Nasze pomiary wskazują, że w ciągu minionych tygodni na odpowiednich wysokościach około połowa ozonu zawartego w atmosferze obszaru Arktyki została zniszczona. Ponieważ warunki prowadzące do niezwykle szybkiego powiększania się dziury ozonowej nie zmienią się, można się spodziewać dalszego ubytku powłoki ozonowej". Dziura ozonowa powstaje w wyniku rozkładu antropogenicznych związków węgla z chlorem i fluorem (związki CFC) powodowanego przez światło słoneczne i tworzenia się z nich żrących substancji niszczących ozon pod wpływem bardzo niskich temperatur. Związek pomiędzy utratą ozonu i zmianami klimatycznymi jest znany od dawna. Najlepiej można go zaobserwować właśnie na terenie Arktyki, gdzie coraz niższe temperatury w czasie zimy prowadzą do coraz większej utraty ozonu. W wyniku wzrostu stężenia gazów cieplarnianych i zatrzymywania promieniowania cieplnego Ziemi w niższych warstwach atmosfery warstwy te ulegają nagrzewaniu. Do stratosfery dociera mniejsza ilość promieniowania cieplnego, co wzmaga efekt chłodzący i prowadzi do powiększania się dziury ozonowej. Zmiany te mają wpływ nie tylko na obszar Arktyki. Masy powietrza poddane wpływowi utraty ozonu nad terytorium Arktyki często przemieszczają się w kierunku południowym, co oznacza, że ze względu na coraz cieńszą warstwę ozonową ochrona przed promieniowaniem ultrafioletowym będzie mniejsza także na niższych szerokościach geograficznych. W związku z tym badacze ostrzegają Europejczyków o konieczności zwrócenia uwagi na ochronę przed promieniowaniem ultrafioletowym w przypadku ekspozycji na promienie słoneczne podczas zbliżającej się wiosny. W 1987 roku został przyjęty Protokół z Montrealu, traktat międzynarodowy mający na celu ochronę warstwy ozonowej poprzez ogólnoświatowy zakaz wytwarzania związków CFC. Zatem w drugiej połowie bieżącego wieku nie dokonają się znaczne zniszczenia warstwy ozonowej. Jednak związki CFC wyemitowane w ubiegłych dekadach pozostaną w atmosferze jeszcze przez wiele dziesięcioleci. Oznacza to, że w prognozie długookresowej nastąpi regeneracja warstwy ozonowej dzięki prowadzeniu kompleksowej polityki środowiskowej. Do tego czasu los warstwy ozonowej Arktyki zależy od temperatury warstwy ozonowej na wysokości około 20 km i jest w ten sposób powiązany z klimatem na Ziemi. Odkrycia dokonane dzięki projektowi RECONCILE zostaną opublikowane w nadchodzącej publikacji. W toku projektu RECONCILE zastosowano kompleksowe podejście, w ramach którego przeprowadzono eksperymenty laboratoryjne i terenowe oraz mikrofizyczne i chemiczne modelowanie transportu. Dzięki opracowaniu i przetestowaniu niezawodnych mechanizmów parametryzacji głównych procesów związanych z dziurą ozonową nad obszarem Arktyki i powiązaniu ich z wielkoskalowymi chemicznymi modelami klimatu (CCM) badacze mogą zwiększyć szanse opracowania realistycznych prognoz dotyczących dziury ozonowej nad obszarem Arktyki i jej wpływu na klimat.Więcej informacji: Instytut im. Alfreda Wegenera: http://www.awi.de
Kraje
Belgia, Kanada, Szwajcaria, Czechy, Niemcy, Dania, Grecja, Hiszpania, Finlandia, Francja, Norwegia, Rosja, Zjednoczone Królestwo, Stany Zjednoczone