Kreatywność i schizofrenia wykorzystują podobne kanały w mózgu
Naukowcy z Karolinska Institutet w Szwecji odkryli, że mózgi zdrowych, wysoce kreatywnych ludzi są pod niektórymi względami podobne do mózgów osób chorych na schizofrenię. W obydwu przypadkach zaangażowany jest układ dopaminowy. Wyniki zostały opublikowane w czasopiśmie Public Library of Science (PLoS) ONE. Schizofrenia jest poważną chorobą umysłową, która charakteryzuje się dysfunkcją społeczną i szeregiem symptomów psychotycznych, takich jak halucynacje czy niewyraźne i nieuporządkowane myśli. Według wyników globalnej ankiety naukowej przeprowadzonej w 2005 r. przez Sukanta Saha i jego kolegów, około 4 na 1.000 osób na świecie cierpi na schizofrenię. To znacznie poniżej powszechnie cytowanych szacunków na poziomie 1%. Niektórzy są przekonani, że wielu wybitnych artystów i naukowców zawdzięcza schizofrenii swoją silną i unikalną kreatywność umysłu. Część psychologów na przykład wskazuje na holenderskiego malarza Vincenta van Gogha czy amerykańskiego matematyka i ekonomistę Johna Nasha jako cierpiących prawdopodobnie na schizofrenię. Dlatego kilka zespołów psychiatrów i neurologów interesuje się badaniem powiązania schizofrenii z wysokim poziomem kreatywności. Szwedzki zespół zidentyfikował za pomocą wielu testów psychologicznych grupę 13 zdrowych, bardzo kreatywnych osób. Testy umożliwiły pomiar kreatywności czy też "myślenia dywergencyjnego", tj. swobodnego generowania pomysłów. Daną osobę uznaje się za kreatywną, jeżeli jest w stanie na pytania otwarte udzielić nowych, sensowych odpowiedzi zamiast trywialnych czy dziwnych. Następnie naukowcy zbadali te kreatywne mózgi, w szczególności za pomocą technik obrazowania, takich jak emisyjna tomografia pozytronowa (skany PET), które umożliwiają naukowcom śledzenie konkretnych molekuł w żywych pacjentach. W toku badań naukowcy skoncentrowali się na układzie dopaminowym, o którym wiadomo, że ma powiązania z symptomami psychotycznymi. Dopamina jest neuroprzekaźnikiem, naturalnie wytwarzanym przez organizm związkiem chemicznym, który przekazuje komunikaty między neuronami. Bierze udział w wielu funkcjach mózgu, takich jak procesy poznawcze, uczenie się czy odbieranie nagród i kar. Aby zrozumieć rolę układu dopaminowego w grupie eksperymentalnej, neurologowie zmierzyli gęstość tak zwanych receptorów D2 (dopamina-2) w obszarach mózgu, o których konkretnie wiadomo, że są powiązane ze schizofrenią. Wyniki pokazały, że im bardziej dana osoba jest kreatywna, tym mniej receptorów D2 występuje we wzgórzu wzrokowym (tj. mniej molekuł dopaminy może związać się z neuronami w tym obszarze mózgu). "Jak wiadomo chorzy na schizofrenię również cechują się niską gęstością D2 w tej części mózgu" - wyjaśnia współautor, dr Fredrik Ullén, naukowiec z Oddziału Zdrowia Kobiety i Dziecka Karolinska Institutet. Uderzające podobieństwo przynosi to samo wyjaśnienie powodu, dla którego zdrowi, bardzo kreatywni ludzie znajdują powiązania między różnymi pomysłami w celu rozwiązania problemu, a osoby dotknięte chorobą umysłową mają niezwykłe lub dziwne skojarzenia. Wzgórze wzrokowe służy jako swoistego rodzaju filtr, który odsiewa sygnał zanim dotrze do kory mózgowej - siedlisko procesów racjonalnego myślenia. "Mniejsza liczba receptorów D2 we wzgórzu wzrokowym prawdopodobnie oznacza niższy poziom filtrowania sygnału, a przez to większy przepływ informacji ze wzgórza wzrokowego" - mówi dr Ullén. Ujmując to innymi słowy: "Myślenie wychodzące poza ramy może być ułatwione, kiedy nasze ramy są nieco mniej nietknięte".
Kraje
Szwecja