Wilgotniejsza Sahara umożliwiła pierwszym ludziom opuszczenie Afryki
Migracje pierwszych ludzi poza Afrykę zostały ułatwione przez zmiany klimatu, dzięki którym Sahara stała się znaczniej wilgotniejsza niż jest obecnie - według wyników nowych badań przeprowadzonych przez holenderskich i niemieckich naukowców. Wyniki badań, opublikowane w Proceedings of the National Academy of Sciences (PNAS), sugerują również, że zmiany zostały wywołane przez fluktuacje natężenia głównego prądu w Oceanie Atlantyckim. Sahara nie zawsze była pustynią tak jak obecnie, bowiem wyniki wcześniejszych badań pokazały, że około 10.000 lat temu, w okresie znanym jako afrykański okres wilgotny (AHP), region ten - pokryty lasami, obszarami trawiastymi i jeziorami - zamieszkiwali ludzie. Jednak kiedy AHP dobiegł końca około 5.500 lat temu, Sahara ponownie zamieniła się w pustynię. W ramach prowadzonych prac naukowcy z Królewskiego Holenderskiego Instytutu Badań Morskich (NIOZ) i Uniwersytetu w Bremie, Niemcy, badali osady pobrane z dna morskiego u wybrzeży zachodniej Afryki, aby sprawdzić, w jaki sposób środowisko Sahary zmieniało się na przestrzeni ostatnich 200.000 lat. Silne wiatry nawiewały pył z regionu Sahary i Sahelu nad Atlantyk. Pył ostatecznie opadał na dno morskie, gdzie przez tysiąclecia układał się w kolejne warstwy. W pył wmieszany jest wosk z liści, który został uwięziony w warstwach osadu i zachował się w dobrym stanie przez miliony lat. Skład chemiczny drzew, krzewów i traw rosnących w czasie, kiedy Sahara była wilgotniejsza różni się od tego, jaki prezentują trawy i turzyce występujące w regionie o bardziej pustynnym charakterze. Badając skład chemiczny wosku naukowcy byli w stanie określić kiedy Sahara była sucha, a kiedy wilgotna. Ich analiza wskazuje na istnienie 3 okresów w ciągu ostatnich 200 tysiącleci, w których Sahara była pokryta drzewami, co sugeruje obecność wilgotnego środowiska. Pierwszy okres, od 120 do 110 tysięcy lat temu, zbiega się mniej więcej z wyjściem poza Afrykę współczesnych pod względem anatomicznym ludzi do Południowo-Zachodniej Azji i Europy, co miało miejsce od 130 do 100 tysięcy lat temu. Wyniki nowych badań potwierdzają zatem pogląd, że Sahara mogła otworzyć dla pradawnych ludzi drogę do wyjścia z Afryki. Drugi okres wilgotny trwał od około 50 do 45 tysięcy lat temu. I znowu, okres ten zbiega się z kolejną falą migracji poza Afrykę, która miała miejsce od 60 do 40 tysięcy lat temu. Istnieje również dowód na to, że ludzie mogli w owym czasie przemieszczać się z Południowo-Zachodniej Azji z powrotem do Afryki. Trzeci okres wilgotny miał miejsce od 10 do 8 tysięcy lat temu i - jak już wspomniano - wiadomo, że Sahara była wówczas zamieszkiwana przez ludzi. Naukowcy chcieli się również dowiedzieć się, co spowodowało te radykalne zmiany w środowisku Sahary. W tym celu badali skład chemiczny skorupek malutkich zwierząt zwanych otwornicami, które również zostały uwięzione w osadach morskich. Chemiczny skład skorupek powiązano ze składem chemicznym głębin oceanicznych, gdzie żyją te maleńkie stworzenia. Kluczem do klimatu saharyjskiego jest podstawowy system prądów atlantyckich zwany południkową cyrkulacją wymienną (AMOC), który przenosi po powierzchni ciepłe wody na północ w stronę Arktyki, a zimną wodę transportuje w głębinach z powrotem na południe. Siła tej cyrkulacji zmienia się w czasie. Zespół odkrył, że AMOC była słabsza, kiedy Północna Afryka była bardziej sucha. Naukowcy podejrzewają, że osłabnięcie AMOC było spowodowane wzrostem dopływu słodkiej wody do arktycznego regionu Atlantyku. Kiedy AMOC słabnie, spada temperatura powierzchniowej warstwy wody w Północnym Atlantyku i pasaty zyskują na sile, a to w połączeniu z ruchem zimnego powietrza ze stref podbiegunowych do tropików przesuwa północnoafrykańskie deszcze monsunowe bardziej na południe, stwarzając tym samym bardziej suche warunki na Saharze. "Nasze wyniki sugerują, że zmiany AMOC wpływały na klimat Północnej Afryki i chwilami przyczyniały się do złagodzenia warunków na środkowej Saharze/w Sahelu, umożliwiając ludziom pokonanie tego w innym przypadku niegościnnego regionu" - podsumowali naukowcy.
Kraje
Niemcy, Niderlandy