Cel CAREPNEUMO - kontrola chorób odpornych na antybiotyki
Paciorkowiec zapalenia płuc (S. pneumoniae) jest przyczyną kłopotów ze zdrowiem ludzi na całym świecie. Głównym czynnikiem jest odporność szczepów paciorkowca na antybiotyki, która stale rośnie i powoduje, że istniejące szczepionki, choć skuteczne, mogą prowadzić do wymiany serotypu (tzn. wyeliminowanie bakterii za pomocą szczepionki "wymusza" pojawienie się innych bakterii). Zdaniem zespołu naukowców, których badania są finansowane ze środków unijnych, potrzebne są nowe strategie leczenia, aby zwalczyć odpornego na antybiotyki paciorkowca zapalenia płuc. Partnerzy projektu CAREPNEUMO, finansowanego na kwotę prawie 3 mln EUR, są zdeterminowani by osiągnąć ten cel. Badaniami kieruje Oddział Patogenności Drobnoustrojów Centrum Badań Chorób Zakaźnych im. Helmholtza (HZI) w Niemczech. Konsorcjum CAREPNEUMO, stworzone przez 13 instytucji badawczych z 10 krajów z Europy, Azji i Ameryki Południowej, pracuje nad nowymi antybiotykami i szczepionkami do zwalczania zakażenia pneumokokowego. W grupie szczególnie zagrożonych chorobami pneumokokowymi są dzieci, osoby starsze i chorzy z niedoborem odpornościowym. Partnerzy podzielili badania na trzy podprojekty. Pierwszy koncentruje się na identyfikacji i charakterystyce serotypów pneumokoków (tj. podgatunków), drugi obejmuje wymykanie się pneumokoków układowi immunologicznemu człowieka oraz badanie sposobu wywoływania zapalenia płuc. Ostatni projekt stawia sobie za cel opracowanie udoskonalonej szczepionki oraz strategii leczenia. Zdaniem naukowców zakażenia pneumokokowe, wywoływane głównie przez S. pneumoniae, występują zarówno w krajach rozwiniętych, jak i rozwijających się. W Niemczech odnotowywanych jest co roku 60.000 zgonów z powodu tej choroby, a "we Francji i Hiszpanii około połowa izolatów pneumokoków jest odporna na co najmniej jeden antybiotyk" - wyjaśnił profesor Singh Chhatwal z HZI. Szczepionki przeciwko pneumokokom są dostępne, aczkolwiek nie są w stanie objąć serotypów, których jest ponad 90. Ponadto szczepionki zapewniają jedynie częściową ochronę - jak pokazały wyniki badań. "Szczepienia ograniczają rozprzestrzenianie się tych serotypów, ale doprowadziły niestety do pojawienia się innych rzadkich serotypów pneumokoków" - powiedział profesor Chhatwal. "Co więcej, na przykład w Niemczech i USA najbardziej rozpowszechnione serotypy są inne niż te powszechnie występujące w Indiach, co komplikuje ogólnoświatowe zalecenia w zakresie leczenia i profilaktyki" - dodał. "Dlatego musimy znaleźć alternatywne metody leczenia i profilaktyki zakażeń pneumokokowych." Trzyletni projekt przyczyni się do pogłębienia wiedzy w zakresie epidemiologii i interakcji żywiciel-patogen, która umożliwi kontrolowanie chorób wywoływanych przez odporne na antybiotyki szczepy S. pneumoniae oraz opracowanie nowych metod leczenia i strategii szczepienia. W centrum uwagi znajduje się opracowanie nowej generacji środków zwalczających drobnoustroje oraz nowej polisacharydo-glikolipidowej szczepionki skoniugowanej przeciwko pneumokokom, natomiast serotypy zidentyfikowane w ramach badań epidemiologicznych zostaną uwzględnione w pracach nad metodami leczenia. W ciągu ostatnich dziesięciu lat UE przyznała instytucjom badawczym ponad 200 mln EUR na badania nad odpornością na środki przeciwbakteryjne. Badania koncentrują się na pięciu głównych sposobach podejścia: podstawowe zjawisko lekooporności, badania epidemiologiczne, badania translacyjne, testy diagnostyczne techniką point-of-care oraz prace nad wczesnymi lekami przeciwzakażeniowymi i innowacje w Europie.