Nauka a wola polityczna: wywiad z prezesem Euroscience, dr Enricem Bandą
Dr Enric Banda, geofizyk i prezes Euroscience, obywatelskiej organizacji zrzeszającej 2.100 członków, rozmawiał z CORDIS News o roli młodych naukowców, wpływie kryzysu gospodarczego na kariery naukowe oraz wyzwaniu, jakim jest budowanie silnej naukowo-technologicznej bazy w Europie. Euroscience to organizacja o 11-letniej tradycji, która daje głos naukowcom na szczeblu europejskim. "Jest to organizacja osób a nie instytucji" - wyjaśnia dr Banda. Jednym z celów organizacji - jak mówi - jest wpływanie na świat polityczny i ukierunkowywanie go, co nie jest zadaniem łatwym. "Świat polityki ewidentnie pozostaje głuchy na głosy naukowców i ludzi interesujących się nauką" - stwierdza. "Politycy mówią o nauce i technologii, a minutę później zapominają o nich." "Nauka jest i będzie protagonistą życia publicznego" - mówi, dodając, że Euroscience rzeczywiście pracuje na rzecz promowania silnej bazy naukowo-technologicznej w Europie. "To nasz ideał i na to pracujemy. Jednym ze sposobów wykonywania tej pracy jest zwracanie się w stronę młodych naukowców." Organizacja Euroscience stara się pomagać młodym naukowcom udzielając im rad i zachęcając do kariery naukowej, gdziekolwiek tylko pojawiają się jakieś możliwości w Europie. Aktualny kryzys gospodarczy bez wątpienia odbije się na tych, którzy dopiero rozpoczynają swoją karierę - powiedział dr Banda, wyrażając jednocześnie nadzieję, że podstawowa konieczność innowacji w biznesie złagodzi to uderzenie. "Niestety, trzeba się liczyć z tym, że świat nauki ucierpi w kontekście pieniędzy publicznych, jakie będą przeznaczane na naukę" - powiedział. "Kryzys wiąże się zazwyczaj z obcinaniem budżetu, a w nauce - z politycznego punktu widzenia - takie cięcia robi się łatwo." Ale ten kryzys finansowy nie będzie trwać wiecznie, dodaje. "Nie można działać na zasadzie: jest kryzys finansowy, to nie znajdę pracy. Możesz ucierpieć z powodu kryzysu i być może dłużej trzeba będzie tej pracy szukać, ale w końcu ją znajdziesz" - zauważa. "Co do biznesu, to nie jestem pewny, czy działy przedsiębiorstw odpowiedzialne za innowacje tak bardzo ucierpią, ponieważ firmy zdają sobie sprawę z tego, że tędy właśnie droga do wyjścia z kryzysu. Więc, suma summarum, nie widzę tego tak czarno" - stwierdza. "Patrząc na świat przemysłu, usług czy życia prywatnego, wiedza jest także najlepszym sposobem na skuteczne konkurowanie. Zatem trudno mi uwierzyć, że posuwając swoją karierę naprzód, naukowiec może dojść do punktu pt. bezrobocie." Według dr Bandy, na uczelniach wyższych sprawa ma się nieco inaczej. Ponieważ konkurencja jest ostrzejsza niż zwykle, osiągnięcie tytułu profesora zwyczajnego, nawet po długiej karierze naukowej, nie musi być faktem dokonanym dla tych, którzy wybiorą życie akademickie. Ale obecnie istnieje już wiele innych kierunków poprowadzenia swojej kariery naukowej, zwłaszcza jeśli ktoś jest skłonny do przeprowadzki. "Żyjemy w świecie globalnym" - mówi w wywiadzie dla CORDIS News. "Jest wystarczająco dużo miejsca na świecie, aby ludzie ci mogli znaleźć pracę gdzie indziej." Jeśli jednak chcemy pracować w domu, sprawa może okazać się trudna. "Potrzeba mobilności to problem europejski" - mówi dr Banda. "Pochodzę z południa Europy, więc mogę sobie pozwolić na krytykę naszego pragnienia, aby wszystko robić tam, gdzie się urodziliśmy: niedaleko skończyć studia, niedaleko wieść życie zawodowe i niedaleko zostać pochowanym." "Nadal mamy problemy i trudności w uzyskiwaniu wiz dla naukowców spoza Europy. Więc mobilność pozostaje problemem w Europie, który - mam nadzieję - uda się nam pokonać" - mówi dr Banda. "Ponieważ mobilność nadaje systemowi dynamiki, co widać w USA." Jeśli chodzi o niedawno przedstawioną mapę drogową europejskich infrastruktur badawczych, przygotowaną przez Europejskie Forum Strategii ds. Infrastruktur Badawczych (ESFRI), dr Banda jest optymistą. "Już najwyższy czas, aby Europa miała mapę drogową wyznaczającą, jakie powinny być infrastruktury przyszłości i jestem przekonany, że ESFRI dobrze wykonuje swoją pracę. Ale nadal stoimy w miejscu, z perspektywy politycznej [...] Lista życzeń dotyczących infrastruktur jest długa i wszystkie one byłby pomocne Europie, ale to i tak za mało. Woli politycznej, aby realizować te plany na szczeblu europejskim, brak - a jeśli nie brak, to jest ona słaba." Kamieniem węgielnym Euroscience jest komunikacja. Oprócz nowej publikacji elektronicznej, The Euroscientist, która dotyka tematów z szerokiego spektrum naukowego i politycznego, organizacja gromadzi także raz na dwa lata przekrojowe i liczne forum o otwartym charakterze. Forum istnieje po to - jak mówi dr Banda - aby udzielić każdemu głosu i dać okazję do podzielenia się swoją opinią. "Nie jest kierowane wyłącznie do naukowców, raczej do ustawodawców, przedsiębiorców i zwykłych obywateli, a także ludzi biznesu oraz dziennikarzy" - mówi. Następne otwarte forum będzie mieć miejsce w Turynie, Włochy, w roku 2010, a w 2012 r. forum zbierze się w Dublinie, Irlandia.