Nowy projekt unijny AEROPATH walczy z "superbakteriami"
Nowy, finansowany ze środków unijnych, projekt AEROPATH zgromadził naukowców z Wielkiej Brytanii, Szwecji i Niemiec w celu opracowania antybiotyków, które mają zwalczać wyjątkowo odporne bakterie, tzw. "superbakterie", pleniące się w szpitalach. Projekt koordynowany przez brytyjski Uniwersytet Dundee uzyskał finansowanie na kwotę 4,6 mln EUR z Siódmego Programu Ramowego UE (7PR). Wielolekowo odporne infekcje bakteryjne stanowią poważne zagrożenie dla zdrowia obywateli i są szczególnie niebezpieczne dla osób z oparzeniami, pacjentów cierpiących na mukowiscydozę oraz tych z osłabionym układem immunologicznym (na przykład z powodu chemioterapii lub AIDS). Projekt AEROPATH koncentruje się na Pseudomonas aeroginosa, oportunistycznym patogenie, który jest odpowiedzialny za znaczny odsetek infekcji odszpitalnych z niemal 50% wskaźnikiem śmiertelności w grupie podatnych pacjentów. P. aeroginosa jest dobrze znana ze swojej zdolności do wykorzystywania każdej słabości żywiciela, bowiem rzadko powoduje infekcję zdrowych tkanek, ale może zainfekować każdą, która jest w jakikolwiek sposób upośledzona. Może między innymi wywołać infekcje dróg moczowych, infekcje układu oddechowego, infekcje żołądkowo-jelitowe i wiele typów zakażeń ogólnoustrojowych. P. aeroginosa ma doskonałe warunki do rozwoju w szpitalach dzięki swoim minimalnym wymaganiom: może rozwijać się w zwykłej wodzie destylowanej, ma tolerancję na szeroki zakres temperatur i nie przeszkadzają jej wysokie stężenia soli, słabe środki antyseptyczne ani antybiotyki. Często przedostaje się do szpitala na owocach, roślinach i warzywach. Kilka antybiotyków, których użyto przeciwko tej superbakterii (fluorochinolony, gentamicin oraz imipenem) okazało się w pewnym zakresie skutecznych, ale jedynie w przypadku wąskiej grupy szczepów bakteryjnych. Leczenie antybiotykami pacjentów chorych na mukowiscydozę jest tym trudniejsze, że zwykle jest to infekcja szczepem Pseudomonas szczególnie odpornym, którego w ogólne nie można wyleczyć. Głównym celem projektu jest opracowanie nowych związków, które będzie można wykorzystać do unicestwienia P. aeroginosa a być może także i innych odpornych szczepów. Profesor Bill Hunter z Uniwersytetu Dundee w Wielkiej Brytanii wyjaśnił, że "te gatunki bakterii mają wysoką odporność na większość obecnie stosowanych leków. W ramach projektu poszukujemy związków chemicznych, które będą mogły stanowić podstawę opracowywanych w przyszłości antybiotyków w celu zwalczenia tych niebezpiecznych bakterii". Partnerami projektu są Uniwersytet Dundee i Uniwersytet St Andrews z Wielkiej Brytanii, Instytut Karoliński ze Szwecji oraz dwa niemieckie przedsiębiorstwa biotechnologiczne. Partnerzy projektu będą badać dane genomu P. aeroginosa oraz dwóch innych gatunków o podobnej odporności (Stenotrophomonas i Acinetobacter). Zbudują, za pomocą modelowania komputerowego i zaawansowanych technik obrazowania (dyfrakcja monokrystaliczna), trójwymiarowe modele białek decydujących o przetrwaniu bakterii. Struktury te będzie można następnie wykorzystać do sprawdzenia, w jaki sposób niektóre związki chemiczne mogłyby związać te białka, rozerwać je i ostatecznie zniszczyć bakterie. Z uwagi na fakt, że naturalnym siedliskiem P. aeroginosa jest gleba (podobnie jak w przypadku pałeczek, promienowców i pleśni), bakteria ta jest dobrze przystosowana do naturalnie występujących antybiotyków. Jej gram-ujemna błona zewnętrzna sprawia, że jest stosunkowo nieprzepuszczalna a kolonizowane powierzchnie pokrywa swoistą folią biologiczną (jako silnie zakotwiczona społeczność), co wręcz zwiększa jej odporność na antybiotyki. Co istotne, może przenosić bez większej trudności swoje geny odporności antybiotykowej na inne bakterie (tego samego gatunku), a według profesora Guntera Schneidera z Instytutu Karolińskiego, może być również w stanie przekazywać te geny innym gatunkom. Projekt ma na celu powstrzymanie bakterii zanim będą w stanie szerzyć zniszczenie. Profesor Mike Ferguson z Uniwersytetu Dundee powiedział, że "w ramach tego programu zawiązała się silna koalicja naukowców na rzecz poszukiwania nowych leków przeciwko bakteriom gram-ujemnym, najtrudniejszym do leczenia w warunkach klinicznych. To piękny przykład interdyscyplinarności nauki angażującej chemię, biologię, biofizykę i metody komputerowe w rozwiązanie konkretnego problemu medycznego." Profesor Hunter dodał: "Z zapałem podchodzimy do tego wyzwania i jesteśmy zdeterminowani, aby posunąć naprzód nasze badania i dokonać znaczących postępów w jakże ważnej, niemniej stosunkowo zaniedbanej dziedzinie".
Kraje
Niemcy, Szwecja, Zjednoczone Królestwo
