Przełowienie czynnikiem kształtującym ewolucję bałtyckiego dorsza
Z badania prowadzonego przez szwedzkich i amerykańskich naukowców wynika, że kluczowym czynnikiem ewolucji populacji dorsza zamieszkujących Morze Bałtyckie jest obecnie przybliżające wyginięcie tych ryb zjawisko przełowienia. Naukowcy ustalili, że łowione obecnie dorsze są mniejsze i młodsze od dorszy poławianych w epoce kamienia (ok. 4,5 tys. lat temu) przez naszych przodków. "Wiadomo obecnie, że z powodu niektórych łowisk, m.in. dorsza, występuje zjawisko "młodocianości", ewolucji młodszych, mniejszych ryb dorosłych" - wyjaśnia dr Karin Limburg ze State University of New York (SUNY), College of Environmental Science and Forestry. "Wydaje się, że zarówno jego ekologiczne, jak i gospodarcze konsekwencje są negatywne". Dr Limburg i naukowcy wchodzący w skład jej zespołu liczą, że ich badanie, którego wyniki opublikowano na łamach "Proceedings of the Royal Society B: Biological Science", pomoże gospodarzom rybackim w dokładniejszej ocenie stanu pogłowia ryb. Zasadniczym problemem w gospodarce rybackiej jest brak danych bazowych, w stosunku do których można by porównywać obecnie żyjące stada. Autorzy artykułu piszą: "W świetle spadku populacji dorsza do najniższych poziomów historycznych oraz coraz większej trudności ich odbudowy, istotne znaczenie ma analiza przeszłości pod kątem wskazówek na temat parametrów takich jak wielkość stad, poziom eksploatacji, struktura wieku i rozmiaru itd., oraz tego, jakie role ekologiczne odgrywał dorsz, kiedy jego populacje były większe". W ramach badania naukowcy analizowali szczątki ryb z wykopalisk obejmujących 4.500 lat osadnictwa na szwedzkiej wyspie Gotlandii na środkowym Bałtyku. Dzięki pomiarowi kręgów naukowcy obliczyli długość łowionych okazów. Jednocześnie dzięki analizie tzw. otolitów określili wiek poławianych ryb. Otolity, zwane także "kamyczkiem błędnikowym", to znajdowane w rybich czaszkach struktury z węglanu wapnia, stanowiące ważny element narządu zmysłu słuchu i równowagi. W miarę wzrostu ryby powiększa się rozmiar otolitu, a jego przyrosty można policzyć, niczym słoje pni drzew, i oszacować wiek osobnika w momencie śmierci. Naukowcy badali także wykopane na Gotlandii haczyki do połowu ryb, oceniając w ten sposób rozmiar ryb, na które były one przeznaczone. Wszystkie te analizy pozwoliły ustalić, że przeciętny dorsz poławiany w epoce kamienia miał ok. 56 cm długości. Dla porównania, obecnie łowiony dorsz ma średnio 49 cm. Ryby łowione w epoce kamiennej były też starsze - średni wiek wynosił 4,7 roku. Ryby łowione obecnie są średnio o ponad rok młodsze. Oprócz tego, neolityczni rybacy rzadko kiedy wypływali daleko w morze, gdzie zazwyczaj bytują największe i najstarsze osobniki. Tymczasem współczesne trawlery są w stanie obłowić najgłębsze partie Bałtyku i wyłowić największe ryby. Wyeliminowanie takich dużych okazów z ekosystemu odbija się istotnie na całej populacji. Największe ryby składają największe ilości ikry, a do tego jest to ikra najlepsza jakościowo, czyli o najwyższym potencjale przetrwania. Wiedzą one ponadto najwięcej na temat lokalizacji najlepszych miejsc tarliskowych. Bez owych matriarch maleje prawdopodobieństwo skutecznego tarła populacji. Według dr Limburg populacja bałtyckiego dorsza jest znacznie przełowiona: "Powodem do niepokoju jest to, że nadmierna eksploatacja wpływa na ewolucję ryb. Możliwość stymulowania przez człowieka ewolucji populacji ryb, która w dalszej kolejności może prowadzić do ich zagłady, została stwierdzona stosunkowo niedawno i przyciąga sporo uwagi". W roku ubiegłym Międzynarodowa Rada Badań Morza (International Council for the Exploration of the Sea - ICES) zaleciła całkowite zamknięcie łowisk we wschodnim Bałtyku oraz wezwała do zmniejszenia o 50% kwot połowów w zachodniej części morza.
Kraje
Szwecja, Stany Zjednoczone