Płyty tektoniczne jak imadło
Członkowie międzynarodowej ekspedycji wiertniczej badającej rów oceaniczny Nankai na południowy zachód od wybrzeży Japonii, jeden z najbardziej niestabilnych regionów sejsmicznych Ziemi, odkryli, że na tym obszarze panują silnie zróżnicowane naciski tektoniczne. Członkowie ekspedycji 314 NanTroSEIZE (Nankai Trough Seismogenic Zone Experiment - eksperyment badający strefę sejsmiczną w rowie Nankai) zmierzyli właściwości formacji geologicznych: gęstość skał i osadów, porowatość, prędkość dźwięku, naturalne promieniowanie gamma i oporność. Pierwsza część eksperymentu została pomyślnie zakończona w listopadzie po 56 dniach odwiertów w pięciu miejscach wzdłuż pryzmy akrecyjnej (podmorskiego pasma górskiego uformowanego w miejscu połączenia płyt tektonicznych). Odwierty przeprowadzono do głębokości 1400 metrów poniżej dna morskiego. NanTroSEIZE jest interdyscyplinarnym, wielonarodowym przedsięwzięciem, w którym uczestniczą przedstawiciele nauk o ziemi, paleoceanografowie, sedymentolodzy, geofizycy i geologowie z 21 krajów. Koordynacją europejskiego udziału w tym eksperymencie zajmuje się europejskie konsorcjum ds. badawczych wierceń oceanicznych ECORD, finansowane ze środków unijnego szóstego programu ramowego (6PR). - Skała znajdująca się na granicy płyt tektonicznych dosłownie rozpada się w wyniku intensywnej presji konwergencji - wyjaśnił Harlold Tobin, jeden z kierowników naukowych z Uniwersytetu Wisconsin-Madison w USA. - Wiercąc w poprzek obszaru powstawania tsunami odkryliśmy, że region leżący powyżej strefy generującej trzęsienia ziemi charakteryzują warunki nacisku znacznie różniące się od tych w innych częściach granicy płyt. - Okazało się, że trzymana jak w imadle pomiędzy dwiema stykającymi się sztywnymi płytami tektonicznymi pryzma jest poddawana naciskowi przed kolejnym trzęsieniem ziemi - powiedział Masataka Kinoshita, jeden z kierowników naukowych z Instytutu Badań nad Ewolucją Ziemi (IFREE) w Japońskim Centrum Naukowo-Technicznym Marynistyki (JAMSTEC). Członkowie zespołu badaczy na pokładzie Chikyu, statku badawczego do wykonywania odwiertów, odkryli również w jednej lokalizacji strefę bogatą w hydraty metanu, rozciągającą się zaledwie 220-400 metrów poniżej dna morza. Uważa się, że stała postać wody, nazywana również lodem metanowym, powstaje na dnie morskim i głęboko w strukturach sedymentacyjnych w związku z migracją gazu z głębi Ziemi wzdłuż uskoków geologicznych, który następnie krystalizuje się pod wpływem zimnej wody morskiej w wyniku działania temperatury i ciśnienia. Lód zawiera duże ilości metanu i zdaniem niektórych stanie się w przyszłości kopalnym źródłem energii. Jednak krytycy podkreślają, że metan jest silnym gazem cieplarnianym, który mógł być odpowiedzialny za wcześniejsze zmiany klimatu i w przyszłości wpływ ten może także się uwidocznić. Eksperyment składający się w sumie z czterech etapów ma być kontynuowany do 2012 r. Drugi etap został już rozpoczęty, ponieważ ekspedycja wiertnicza 315 wypłynęła do rowu Nankai natychmiast po powrocie ekspedycji 314. Podczas tego etapu, jak również kolejnych misji, badacze ponownie odwiedzą miejsca odwiertów w celu ciągłego pobierania próbek w górnych sekcjach aktywnej pryzmy akrecyjnej i w poprzek uskoków płyty.