Społeczne, kulturalne i naukowe wzmocnienie stosunków między UE oraz regionem Ameryki Łacińskiej i Karaibów
W latach 90. XX wieku w wielu państwach regionu Ameryki Łacińskiej i Karaibów nastąpił nie tylko zwrot w kierunku ustroju demokratycznego, lecz także próby zbudowania lepszych stosunków pomiędzy tym regionem i Unią Europejską. Kilka dekad później relacje pomiędzy tymi regionami rozwinęły się jedynie w obszarach, które początkowo nie były uważane za kluczowe. Z tego powodu naukowcy biorący udział w projekcie EULAC Focus (Giving focus to the Cultural, Scientific and Social Dimension of EU – LAC Relations) doszli do wniosku, że nadszedł czas na ich ponowną analizę i przegląd. Projekt EULAC Focus rozpoczął się od szczegółowej i dogłębnej analizy podstaw instytucjonalnych tych stosunków, która miała na celu pogłębienie dotychczasowej wiedzy badaczy na temat koncepcji i wizji leżących u podstaw tego partnerstwa. W tym celu zespół zajął się prześledzeniem historii stosunków pomiędzy Unią Europejską oraz regionem Ameryki Łacińskiej i Karaibów od czasów ich oficjalnego nawiązania w 1994 roku. Równoważenie braku pogłębionych relacji ich szerokim zakresem „Podjęte działania miały doprowadzić do zawarcia ambitnej umowy handlowej pomiędzy Unią Europejską i organizacją Mercosur, jednak zakończyły się one niepowodzeniem”, wyjaśnił prof. Ramon Torrent, koordynator projektu EULAC Focus. „Z tego powodu w roku 1999 prezydent Francji Jacques Chirac i premier Hiszpanii José María Aznar zaproponowali organizację »szczytów« pomiędzy przywódcami obu regionów. Prawdopodobnie założyli oni wówczas, że poszerzenie stosunków poprzez zwiększenie liczby i zakresu wzajemnych ustępstw mogło zrównoważyć niedostateczne ich pogłębienie związane przede wszystkim z kwestiami ekonomicznymi. Historia pokazuje jednak, że i to podejście było błędne, a postępy w szeroko rozumianych kwestiach kulturalnych, naukowych i społecznych nie zrównoważyły w żaden sposób braku umowy handlowej z organizacją Mercosur, której podpisanie było głównym celem w 1994 roku, który nie został jednak zrealizowany do dziś”. W związku z tym projekt EULAC Focus skoncentrował się właśnie na tych trzech wymiarach. Głównymi celami projektu było przedstawienie wniosków dotyczących strategii regionalnych obejmujących wspomniane trzy obszary, przeprowadzenie krytycznej oceny przeszłych i trwających inicjatyw, wyciągnięcie wniosków oraz ustalenie informacji na temat rezultatów dotychczasowych działań, wskazanie możliwości ożywienia stosunków pomiędzy regionami, a także opisanie prawdopodobnych scenariuszy przyszłych stosunków pomiędzy Unią Europejską oraz regionem Ameryki Łacińskiej i Karaibów. W celu opracowania takich scenariuszy uczestnicy projektu oparli się na dwóch istotnych ocenach – pierwsza z nich została opracowana i wydana przez Komisję Europejską w 2017 roku, natomiast druga, dotycząca regionu Ameryki Łacińskiej i Karaibów, powstała w 2016 roku na zlecenie IBD-Rady Atlantyckiej. Oba sprawozdania przedstawiają pięć scenariuszy dla każdego regionu, określając łącznie 25 możliwych kombinacji dotyczących obu regionów. „Z tej listy wybraliśmy cztery scenariusze dotyczące obu regionów, charakteryzujące się dużym prawdopodobieństwem, różnicami strukturalnymi, spójnością wewnętrzną i przydatnością na potrzeby formułowania zaleceń politycznych i podejmowania decyzji”, wyjaśnił prof. Torrent. Jak wygląda przyszłość stosunków pomiędzy UE oraz regionem Ameryki Łacińskiej i Karaibów? Można zatem zadać sobie pytanie – jak dokładnie wygląda przyszłość relacji pomiędzy tymi regionami? „Jeśli spojrzymy na ten problem z czysto empirycznego punktu widzenia, w całkowicie realistyczny sposób i w oparciu o fakty, trudno jest zachować optymizm. Oba regiony – Unia Europejska oraz region Ameryki Łacińskiej i Karaibów – stawiają obecnie czoła bardzo poważnym problemom wewnętrznym, a proces szczytów międzyregionalnych jest obecnie zamrożony”, stwierdził naukowiec. Nie oznacza to jednak, że sytuacja nie może ulec poprawie. Prof. Torrent uważa, że obie strony muszą stać się „ambitnie skromne” – zdać sobie sprawę z trudności i względnego niedoboru środków, jednak mimo tego dążyć do osiągnięcia ambitnych rezultatów. Aby wspomóc oba regiony w realizacji tego przedsięwzięcia, konsorcjum projektu EULAC Focus zamierza opracować plan działania oraz szereg zaleceń, biorąc pod uwagę charakter Unii Europejskiej, będącej organizacją polityczną posiadającą określone kompetencje w zakresie działań. „Unia Europejska nie jest w stanie zrobić wszystkiego, a większość możliwych działań jest ukierunkowana do wewnątrz Wspólnoty. Oznacza to, że musimy zmienić nasze podejście i zamiast skupiać się na kulturalnych, naukowych i społecznych wymiarach stosunków pomiędzy naszymi regionami, powinniśmy raczej zastanowić się nad tym, w jaki sposób możemy rozszerzyć unijne polityki kulturalne, naukowe i społeczne o wymiar współpracy pomiędzy Unią Europejską oraz regionem Ameryki Łacińskiej i Karaibów, przy zachowaniu skromnego, lecz ambitnego podejścia”, podsumował prof. Torrent.
Słowa kluczowe
EULAC Focus, Ameryka Łacińska i Karaiby, Mercosur, UE, partnerstwo, umowa o wolnym handlu, kultura, nauka, społeczne, szczyty międzyregionalne
