Nanotechnologie a środowisko - konieczne jest większe wsparcie
W nanotechnologiach tkwi ogromny potencjał, który pomoże nam podjąć wiele wyzwań związanych ze środowiskiem. Konieczne są jednak polityki sprzyjające rozwojowi nanotechnologii, jak też środki finansowe umożliwiające prowadzenie badań nad korzyściami i zagrożeniami płynącymi z tych nowych technologii zarówno dla zdrowia ludzkiego, jak i dla środowiska. Takie były główne przesłania wynikające z sesji poświęconej nanotechnologii i środowisku, która odbyła się w trakcie Zielonego Tygodnia - dorocznego wydarzenia organizowanego przez Komisję Europejską. Otwierająca sesję Ottilia Saxl z Instytutu Nanotechnologii wymieniła kilka możliwości podjęcia wyzwań ekologicznych przy pomocy nanotechnologii, na przykład poprzez lepsze ogniwa słoneczne, alternatywy dla niebezpiecznych środków chemicznych, techniki usuwania zanieczyszczeń/zapobiegania zanieczyszczeniom oraz monitorowanie zanieczyszczeń. - Technologie te istnieją, ale potrzeba nam polityki publicznej, która je wesprze - zauważyła. Profesor Susan Stipp z Centrum Nanonauki Uniwersytetu w Kopenhadze wykorzystuje nanotechnologie do rozwiązania jednej z najtrudniejszych kwestii, z jaką musi zmierzyć się ludzkość, a mianowicie zmian klimatu. Pracuje ona nad nowatorskim pomysłem wychwytywania CO2 z atmosfery i magazynowania go poprzez przekształcenie go w skałę, co jej zdaniem jest rozwiązaniem trwalszym niż próba magazynowania tego gazu pod ziemią. O tradycyjnych opcjach magazynowania CO2 powiedziała: - Są to rozwiązania tymczasowe. Problem powraca! W miarę upływu czasu CO2 rozpuszczony w wodzie deszczowej w naturalny sposób drąży skałę, rozpuszczając cząstki stałe, takie jak wapń. Rozpuszczony CO2 i wapń łączą się tworząc węglan wapnia. Profesor Stipp bada metody przyśpieszenia tego procesu i tym samym magazynowania dwutlenku węgla w czasie geologicznym. Obecnie przeprowadza w Islandii doświadczenia na małą skalę wykorzystując piasek bazaltowy, który wyjątkowo dobrze sprawdza się w tym procesie. - Lecz na te badania potrzebujemy więcej pieniędzy! - podkreśliła. Jak wyjaśnił profesor Ruediger Iden, wiceprezes koncernu chemicznego BASF odpowiedzialny za badania nad polimerami, firma ta pracuje także nad nanotechnologicznym rozwiązaniem problemu energii. Przytoczył on przykład farb z zawartymi w nich nanocząsteczkami. Farby te gromadzą mniej brudu niż farby tradycyjne, a więc rzadziej powstaje potrzeba czyszczenia i ponownego malowania. Dzięki temu oszczędza się energię zużywaną na czyszczenie i ponowne malowanie, a sam proces produkcji farb również wymaga mniej energii niż ma to miejsce w przypadku farb tradycyjnych. Nanotechnologie oferują także rokujące nadzieje rozwiązania problemu magazynowania wodoru, który obecnie hamuje dalszy rozwój technologii energetycznych opartych na wodorze. Jeżeli chodzi o oszczędzanie energii, nanopianki mają doskonale właściwości izolacyjne. Potencjał oferowany przez nanotechnologie może pomóc w rozwiązaniu problemów ekologicznych w krajach rozwijających się; problemy te to oczyszczanie ścieków, magazynowanie energii i zwalczanie szkodników - by wymienić tylko kilka. Pozostaje jednak pytanie, czy kraje rozwijające się będą miały dostęp do tych technologii. - Tym, czego potrzeba, jest wola polityczna - stwierdził Del Stark z europejskiego stowarzyszenia handlowego ds. nanotechnologii (European Nanotechnology Trade Alliance), które wspiera i promuje odpowiedzialny rozwój nanotechnologii. Profesor Iden był większym optymistą wskazując, że wiele krajów afrykańskich angażuje się już w prace na międzynarodowych forach zajmujących się normami z zakresu nanotechnologii. Konieczne jest także podjęcie kwestii bezpieczeństwa związanych z nanotechnologiami. Jednakże zadanie to jest trudne, ponieważ mające różne kształty nanocząsteczki tej samej substancji mogą posiadać bardzo różne właściwości. - Problem polega na tym, że nie wiemy, w jaki sposób nanocząsteczki działają w organizmie ludzkim czy w środowisku - zauważył Paul Borm z Uniwersytetu Zuyd w Holandii. - Potrzebujemy więcej danych. W sprawie bezpieczeństwa stwierdzono, że OECD (Organizacja Współpracy Gospodarczej i Rozwoju) opracowuje wytyczne dotyczące testowania nanomateriałów. W kwestii finansowania badań eksperci z zadowoleniem przyjęli fakt, że siódmy program ramowy finansuje badania dotyczące zarówno korzyści, jak i zagrożeń płynących z nanotechnologii. W okresie 2007-2013 na te badania zostaną przeznaczone środki finansowe w wysokości 3,5 miliarda euro.