Nowe narzędzia opracowane wspólnie z miastami dla budowania odporności
Miasta stają się coraz większe i bardziej zaludnione, a ich bezpieczeństwu coraz bardziej zagrażają zmiany klimatu, w związku z czym muszą się stać bardziej odporne. Jest to znany koncept, a nawet modne hasło: wysoka odporność oznacza większą zdolność do poradzenia sobie w obliczu katastrofy, do zmierzenia się z nią i likwidacji jej skutków za pomocą odpowiednich narzędzi i działań. Pytanie tylko, jak sprawić, by europejskie miasta były odporne? Tradycyjnie, w przypadku katastrofy, stosuje się metody zarządzania ryzykiem: managerowie ds. ryzyka przewidują potencjalne ryzyka i przydzielają każdemu z nich prawdopodobieństwo niezależne. Takie podejście działa w przypadku standardowych scenariuszy z jedną katastrofą, ale zaczyna być problematyczne, gdy mamy do czynienia z wzajemnie powiązanymi ze sobą zagrożeniami i nieprzewidzianymi zdarzeniami. „Przewidywanie potencjalnych kryzysów oraz ich konsekwencji staje się ostatnio coraz trudniejsze ze względu na złożone efekty kaskadowe”, mówi prof. Jose Maria Sarriegi z Uniwersytetu Nawarry. Żeby osiągnąć pełną odporność, miasta potrzebują systematycznych narzędzi. Tym właśnie zajmuje się zespół projektu SMR: przygotowuje zestaw narzędzi we współpracy z miastami, co pozwala im na skuteczne budowanie swojej odporności. „Stworzyliśmy europejskie wytyczne w zakresie zarządzania odpornością, które zawierają pięć narzędzi”, wyjaśnia prof. Sarriegi. „Główne narzędzie to model dojrzałości, który opisuje pięć etapów, przez które miasto musi przejść, żeby stać się odporne: początkujący, średniozaawansowany, zaawansowany, biegły, ekspert (ang. Starting, Moderate, Advanced, Robust and verTebrate, SMART). Drugie narzędzie to baza polityk i najlepszych praktyk, pokazująca, jak różne miasta wdrażają polityki dotyczące odporności. Trzecie to model symulacyjny dynamiki odporności, dzięki któremu miasta mogą pracować nad bardziej ilościowymi aspektami, takimi jak budżet i czas potrzebny na wdrożenie określonych polityk. Czwarte narzędzie to kwestionariusz systemiczności ryzyka, który wyjaśnia efekty kaskadowe, z jakimi miasta muszą się obecnie mierzyć. I w końcu, jako że rozwój odporności miasta wymaga zaangażowania znacznej liczby interesariuszy, nasze piąte narzędzie jest poświęcone właśnie zaangażowaniu: to portal informacyjny dotyczący odporności”. W trakcie projektu prof. Sarriegi i jego zespół współpracowali z takimi miastami jak Glasgow, Donostia, Kristiansand, Ryga, Rzym, Vejle i Bristol nad opracowaniem, testowaniem i wykorzystaniem narzędzi projektowych. Wymienione miasta nie tylko doceniły wartość narzędzi SMR, ale także nadal ich używają dla zwiększenia swojej odporności. „Jesteśmy bardzo zadowoleni z rezultatów projektu, ale gdybym miał wybrać tylko jedno osiągnięcie, z którego jestem najbardziej dumny, byłoby to stworzenie podstaw dla europejskiej sieci odpornych miast”, cieszy się prof. Sarriegi. „Włodarze miast już wiedzą, że nie ma sensu zakładać, że sami dadzą radę zbudować odporność, gdy inne miasta nie są odporne. Wiedzą też, że ich miasta mogą stać się naprawdę odporne tylko dzięki współpracy”. Mimo że projekt już się zakończył, konsorcjum nadal pracuje. Ich kolejnym celem jest włączenie narzędzi SMR do obecnych procesów normalizacji: „Opracowaliśmy trzy porozumienia robocze CEN (ang. CEN Workshop Agreement, CWA), które teraz intensywnie promujemy, żeby wykorzystano je przy opracowywaniu norm na poziomie ISO”, podsumowuje prof. Sarriegi.
Słowa kluczowe
SMR, miasto, odporność, narzędzia, katastrofa, zagrożenie