Konsumenci korzystają na ściślejszej współpracy organów wspierających badania autentyczności żywności
Skandal z koniną w 2013 r. doprowadził do uruchomienia szeregu ważnych inicjatyw na rzecz przeciwdziałania fałszowaniu żywności i zapewnienia integralności łańcucha dostaw żywności. Komisja Europejska ustanowiła unijną sieć na rzecz przeciwdziałania fałszowaniu żywności złożoną z właściwych organów zajmujących się identyfikacją i zgłaszaniem przypadków fałszowania żywności w krajach UE. Zarówno przemysł, jak i rządy angażują się w szereg inicjatyw mających na celu stworzenie racjonalnych kosztowo procedur zapewniających integralność łańcucha dostaw żywności. Jednak aby te systemy działały, agencje muszą się dzielić ze sobą wiedzą i know-how ponad granicami. I właśnie w tym pomóc może projekt AUTHENT-NET (Food Authenticity Research Network). Uzgodnione działanie w zakresie współpracy i wsparcia AUTHENT-NET zostało opracowane na podstawie wcześniejszych konsultacji z krajowymi organami finansującymi, przeprowadzonych w formie ankiety i warsztatów, które odbyły się przed rozpoczęciem projektu. Wyniki tych konsultacji jasno wskazują na fakt, że do uzyskania natychmiastowych korzyści wystarczy, aby organy finansujące zaczęły ze sobą współpracować w celu wymiany doświadczeń i stworzenia sieci. „Bardzo niewielu uczestników warsztatów było świadomych siebie nawzajem i ich dotychczasowa współpraca odbywała się jedynie w ramach istniejących działań UE, takich jak www.susfood-db-era.net (SUSFOOD)”, wyjaśnia prof. Paul Brereton, koordynator projektu i dyrektor ds. związków strategicznych w Institute for Global Food Security w Belfaście. Uznali, że bardzo wiele można uzyskać już poprzez dostarczenie wykazu bieżących informacji na temat tego, co, gdzie i przez kogo zostało zrobione w zakresie badań i rozwoju w poszczególnych państwach członkowskich. W projekcie zidentyfikowano zestaw pilnych potrzeb z perspektywy kontroli/wykrywania autentyczności żywności. Wśród nich znalazły się: lepsza harmonizacja i udostępnianie działalności badawczej na szczeblu UE, aby wesprzeć zagadnienia związane ze standaryzacją metod (tzn. „metod spełniających swoje zadanie”); lepszy dostęp do wzorców referencyjnych, baz danych i materiałów referencyjnych, a także udostępnianie narzędzi do wykrywania. Według prof. Paula Breretona unijna sieć w zakresie badań nad autentycznością żywności została uznana za najlepsze rozwiązanie w tej sytuacji. Uzgodnione działania skuteczniejsze niż podejście fragmentaryczne Ogólnym celem projektu AUTHENT-NET było ułatwienie trwałej współpracy między krajowymi i międzynarodowymi organami finansującymi badania w dziedzinie autentyczności żywności, służącej poprawie konkurencyjności łańcucha dostaw żywności i podniesieniu zaufania konsumentów do niego. Środkiem do celu miały być lepiej skoordynowane i bardziej opłacalne programy badawczo-rozwojowe. „Osiągnęliśmy cel dzięki wspólnemu tworzeniu wszystkich mechanizmów i narzędzi z krajowymi organami finansującymi podczas serii spotkań i dyskusji, tak aby spełniały one swoją rolę. Na przykład szablony do gromadzenia danych krajowych na temat badań prowadzonych w danym państwie członkowskim zostały wspólnie zaprojektowane i przetestowane w jednym kraju (Zjednoczone Królestwo), a następnie nieznacznie zmienione przed zastosowaniem ich przez kolejne 13 krajów (lipiec 2018 r.)”, mówi prof. Brereton. Podobnie, centralne repozytorium informacji, zwane FARNHub (ang. Food Authenticity Research Network Hub), zostało zaprojektowane wspólnie z organami finansującymi, aby mieć pewność, że spełni ono ich potrzeby. Skonsolidowane informacje z każdego kraju UE są teraz swobodnie dostępne za pośrednictwem FARNHub. Zaangażowanie wielu graczy stwarza określone wyzwania Uczestnicy projektu AUTHENT-NET nie zawsze mogli z łatwością określić, które podmioty w danym kraju są odpowiedzialne za finansowanie badań w zakresie autentyczności żywności W większości przypadków działania związane z kontrolą autentyczności lub przeciwdziałaniem fałszowaniu żywności zostały horyzontalnie zintegrowane w ramach wielu rad ds. badań naukowych i organów rządowych bez wdrażania nadrzędnej koordynacji. Konieczne było zatem, aby projekt badał treści i struktury obecne w różnych krajach UE w sposób bardziej dogłębny, niż pierwotnie zakładano. Prof. Brereton ma poczucie, że ten aspekt został uwzględniony w najistotniejszym wyniku projektu: „Myślę, że największym osiągnięciem było zjednoczenie ludzi z różnych państw członkowskich i skłonienie ich do wspólnego myślenia. Na drugim miejscu listy osiągnięć znajdują się narzędzia niezbędne do tej współpracy i do wymiany informacji, które udostępniliśmy”. Korzyści dla Europy dzięki skuteczniejszym metodom kontroli autentyczności i przeciwdziałania fałszowaniu żywności Wymiana informacji i wiedzy między państwami członkowskimi oraz związane z tym zacieśnianie współpracy to dobra wiadomość dla obywateli UE, zarówno jako podatników, jak i konsumentów. Zmniejszy się ilość powielanych badań, co pozwoli zaoszczędzić środki finansowe i wzmocni ochronę przed fałszowaniem żywności. „Jako koordynator projektu jestem niezwykle dumny z członków tego konsorcjum”, mówi prof. Brereton. Ich zaangażowanie i pomysłowość były tak duże, że w wielu obszarach doprowadziły do przekroczenia zakładanych celów. FARNHub jest na to dobrym przykładem – wszystkie owoce naszej pracy zostały skonsolidowane w jeden, otwarty i dostępny ośrodek informacji, którego działanie będzie podtrzymywane przez co najmniej trzy lata po zakończeniu projektu AUTHENT-NET”, podsumowuje.
Słowa kluczowe
AUTHENT-NET, FARNHub, fałszowanie żywności, ochrona konsumentów, bezpieczeństwo żywnościowe, autentyczność żywności
