Tworzenie przyjaznych przestrzeni publicznych
Począwszy od rynków w dużych miastach, a na wspólnych przestrzeniach w blokach mieszkalnych skończywszy, z przestrzeni publicznej korzystają różni ludzie i to na szereg różnych sposobów. Planowanie, jak zaprojektować te przestrzenie, aby stały się możliwie najbardziej przyjazne dla wszystkich, znalazło się w centrum uwagi zespołu pracującego nad finansowanym ze środków UE projektem TRADERS. Podczas realizacji projektu artyści i projektanci wchodzili w unikalne i innowacyjne relacje z użytkownikami przestrzeni publicznych, zdobywając informacje o tym, jak czują się oni w tych przestrzeniach. Wyniki badań zostały następnie przekazane przedstawicielom władz odpowiedzialnych za planowanie przestrzeni. „Zachowanie i samopoczucie ludzi w przestrzeni publicznej pozostaje w dużej mierze niezbadane, niezależnie od tego, czy chodzi o grupy marginalizowane, czy o dzieci. Dzięki projektowi TRADERS udało się przetestować i rozwinąć zestaw partycypacyjnych metod badawczych służących naukowcom z obszaru sztuki i projektowania do odkrywania ludzkiej strony projektów dotyczących przestrzeni publicznej” – mówi współkoordynator projektu, Jessica Schoffelen. Dzięki projektowi pięcioro młodych badaczy z obszaru sztuki i projektowania oraz jeden z obszaru socjologii nabyło umiejętności w zakresie obejmujących interwencje partycypacyjnych metod badawczych – czyli nowych sposobów skłonienia ludzi do udziału – ze szczególnym uwzględnieniem dzieci i mapowania performatywnego, nakłaniając ludzi do stworzenia mapy odczuć w przestrzeniach publicznych. W jednym z przedsięwzięć artysta Pablo Calderón Salazar uwzględnił belgijskie miasto Genk, gdzie doszło niedawno do zamknięcia fabryki Forda, co spowodowało znaczny wzrost bezrobocia. Aby zainicjować debatę na temat pracy i pomóc ludziom w poszukiwaniu nowych możliwości zawodowych, Salazar skonstruował rower wyposażony w prasę drukarską. Następnie odwiedzał przestrzenie publiczne w mieście Genk, rozmawiając z ludźmi na temat ich wyobrażeń o pracy. Przy użyciu swojej prasy drukarskiej pomagał napotkanym osobom drukować plakaty informujące o ich umiejętnościach. Łączył również zestawy umiejętności znalezione na blogu, aby wspomóc nawiązywanie kontaktów pomiędzy ludźmi. W szwedzkim Göteborgu projektantka Annelies Vaneycken zajęła się dziecięcymi zabawami. Zamiast powierzyć zadanie projektowania przyjaznych przestrzeni publicznych dorosłym, Vaneycken nakłoniła dzieci do przedstawienia ich własnych koncepcji przeznaczonych dla nich przestrzeni. W ramach kolejnego przedsięwzięcia projektantka Naomi Bueno de Mesquita stworzyła prostą aplikację na smartfona umożliwiającą ludziom mapowanie sposobu korzystania z przestrzeni publicznej. Skupiła się przy tym na grupach marginalizowanych, takich jak uchodźcy, tworząc mapę ich emocji w różnych obszarach przestrzeni publicznych. Odkryła na przykład, że uchodźcy czują się niekomfortowo w miejscach, w których znajduje się wiele kamer monitoringu. Jej działania pozwoliły osobom odpowiedzialnym za planowanie przestrzenne przekonać się, co czują inni w przestrzeniach publicznych. „Sednem projektu TRADERS była idea partycypacji i zaangażowania poprzez sztukę. Stworzyliśmy społeczność ludzi zaangażowanych w projektowanie przestrzeni publicznych, jednocześnie pozyskując informacje socjologiczne, do których mogli wcześniej nie mieć dostępu” – mówi współkoordynator projektu TRADERS, Veerle Van der Sluys. W trakcie trwania projektu TRADERS zorganizowano kilka publicznych wydarzeń dotyczących sztuki partycypacyjnej i projektowania. Wydarzenia te, w których udział brali projektanci, lokalne organizacje i samorządy, służyły poszukiwaniu sposobów na zwiększenie uczestnictwa obywateli w życiu publicznym oraz odkrywaniu, jak praca artystów i projektantów może wpływać na rzeczywistość, dając innym siłę do wprowadzania zmian społecznych i politycznych. Owocem projektu jest również książka pod tytułem „Trading Places: Practices of Public Participation in Art and Design Research”.
Słowa kluczowe
TRADERS, sztuka i projektowanie, przestrzeń publiczna, place zabaw, bezrobocie, grupy marginalizowane