Nowe i innowacyjne narzędzie umożliwia monitorowanie stanu środowiska naszych mórz
W ramach finansowanego ze środków UE projektu DEVOTES badacze opracowali technologię pozwalającą państwom członkowskim UE, Komisji Europejskiej, naukowcom oraz kierownikom na dostęp do danych dotyczących stanu środowiska naszych mórz. W celu kompleksowej oceny mórz zagnieżdżone narzędzie do oceny stanu środowiska (NEAT), obejmujące narzędzie DEVOTool, korzysta z 600 różnych wskaźników, od bioróżnorodności, występowania niemiejscowych gatunków, rybołówstwa komercyjnego, łańcuchów pokarmowych, eutrofizacji oraz integralności dna morza, po różne komponenty ekosystemu takie jak bakteria, plankton, ryby czy ptaki morskie. "Jesteśmy przekonali, że projekt znacząco wpłynął na cele unijne w zakresie ochrony środowiska poprzez opracowanie nowych narzędzi monitorowania i modelowania, udostępnienie oprogramowania służącego ocenie oraz realizacji ogromnej ilość badań naukowych, których wyniki są bezpłatnie dostępne dla każdego naukowca lub kierownika", mówi koordynator projektu DEVOTES, Angel Borja. Rejestrowanie stanu środowiska naszych mórz ma kluczowe znaczenie w zrównoważonym rozwoju ekosystemów morskich. Rejestrowanie odgrywa również ważną rolę w zrównoważonym rozwoju usług świadczonych ludziom dzięki morzom, tj. rybołówstwa, turystyki i produkcji energii. Niewłaściwe zarządzanie działaniami podejmowanymi przez człowieka może mieć szkodliwy wpływ na nasze morza. Rybołówstwu może zagrażać przeławianie, wyczerpywanie zasobów rybnych oraz niszczenie siedlisk. Ponadto żegluga handlowa może spowodować napływ gatunków nierodzimych do wód europejskich oraz stworzyć ryzyko wycieków ropy. Wylewanie ścieków rolniczych i przemysłowych w pobliżu linii brzegowej może spowodować eutrofizację, tj. proces obniżający poziom tlenu w wodzie, który w konsekwencji uśmierca organizmy wodne. Również turystyka może spowodować degradację obszarów nadmorskich. Na większą skalę zmiana klimatu powoduje nasilenie zmian w ekosystemie i może unicestwić korzyści, jakie ekosystemy morskie przynoszą człowiekowi. Ponadto nowe formy działalności człowieka, takie jak wielkoskalowa akwakultura, górnictwo głębinowe oraz produkcja odnawialnej energii, mogą wpłynąć na środowisko morskie w różny sposób. "W ujęciu ogólnym niezrównoważona działalność człowieka powoduje negatywne i nieodwracalne skutki środowiskowe. Kiedy działalność ma charakter zrównoważony, spełnianie swoich funkcji przez ekosystem ma pozytywne skutki, które można z biegiem czasu wzmacniać", wyjaśnia Borja. Mowa tu o zrównoważonym rybołówstwie, dobrze zarządzanej turystyce oraz dokładnie planowanych morskich elektrowniach wiatrowych. W ramach projektu DEVOTES po raz pierwszy na świecie dokonano oceny stanu społeczności bakterii morskich. "Opracowaliśmy pierwszy na świecie indeks bakterii oparty na metodzie metakodowania paskowego umożliwiający ocenę stanu ekologicznego społeczności bakterii", dodaje Borja. Chociaż oczywistym jest fakt, że zrównoważone ekosystemy morskie korzystnie wpływają na organizmy morskie, to jednak jest wiele przeszkód stojących na drodze takiemu oddziaływaniu. Obszary morskie podlegają licznym politykom, które mogą być zbieżne bądź sprzeczne. "Dobra koordynacja pomiędzy państwami członkowskimi UE może ułatwić eliminację tego problemu", zauważa Borja. Do innych przeszkód należy koszt przywrócenia ekosystemu do dobrego stanu środowiska oraz czas na realizację tego procesu. Narzędzie NEAT, w tym narzędzie DEVOTool, zostało przetestowane w 10 różnych lokalizacjach w morzach europejskich, od Arktyki do Morza Czarnego, obejmując obszar od 1500 km2 do ponad 800 000 km2. Wyniki całości prac przeprowadzonych w projekcie, obejmujących 180 prac naukowych oraz książkę, są ogólnodostępne. Borja planuje dalsze działania służące rozpowszechnianiu wiedzy zebranej w projekcie poprzez wykłady, przemówienia i szkolenia wykorzystujące narzędzie NEAT. Borja ma również nadzieję, że narzędzie zostanie użyte w nowych projektach w Europie, Kanadzie oraz na Morzu Kaspijskim.
Słowa kluczowe
DEVOTES, życie morskie, zrównoważony rozwój, NEAT, DEVOTool, ekosystemy, akwakultura, bateria, energia odnawialna
