Prochem jesteś, ale nie do końca w proch się obrócisz – śmierć supernowej ujawnia związek z jej narodzinami
Grupa naukowców, w tym z finansowanych przez Europejską Radę ds. Badań Naukowych (ERBN) projektów SNDUST i COSMICDUST, znalazła dwie niewykryte wcześniej dotąd cząsteczki: formyl (HCO+) tlenek siarki (SO), odnalezione po ostygnięciu Supernowej 1987A. Supernowa 1987A, która wybuchła w lutym 1987 r., znajduje się 163 000 lat świetlnych od nas, w Wielkim Obłoku Magellana, satelickiej galaktyce naszej Drogi Mlecznej. Fabryka pyłu z pozostałości po bardzo młodej supernowej Naczelny autor badań opisanych w Monthly Notices of the Royal Astronomical Society, dr Mikako Matsuura, z Wydziału Fizyki i Astronomii Uniwersytetu Cardiff, stwierdził: „Jest to pierwszy przypadek znalezienia tego rodzaju cząsteczek w supernowej, który poddaje w wątpliwość ugruntowane od dawna przekonanie, że eksplozje te niszczą wszystkie cząsteczki i pyły obecne w gwieździe”. Tym nowo zidentyfikowanym cząsteczkom towarzyszyły związki takie jak tlenek węgla (CO) i tlenek krzemu (SiO), które wykryto już wcześniej. Odnalezienie tych nieoczekiwanych cząsteczek otwiera możliwość powstawania obłoków gazu resztkowego po wybuchowej śmierci gwiazd. Stygną one do temperatury poniżej 200°C, w wyniku czego różne syntetyzowane pierwiastki ciężkie zaczynają dawać schronienie cząsteczkom, co daje początek tak zwanej „fabryce pyłu”. Jak wyjaśnia dr Matsuura: „Najbardziej zaskakującym jest to, że taką fabrykę bogatych cząsteczek można zwykle znaleźć w miejscu, gdzie gwiazda się rodzi. Zatem śmierć masywnych gwiazd może dawać początek narodzinom nowej generacji”. Ponieważ nowe gwiazdy powstają z cięższych pierwiastków porozrzucanych w trakcie eksplozji, prace te otwierają szanse na lepsze poznanie składu tych powstających gwiazd na podstawie analizy ich źródła. Spektakularne niebiańskie pożegnanie Mechanika supernowych została już stosunkowo dobrze rozpracowana. Kiedy masywne gwiazdy zbliżają się ku końcowi swojej gwiezdnej ewolucji, zasadniczo kończy im się paliwo. Niewystarczające ciepło i energia, jakimi dysponują, nie są w stanie przeciwdziałać sile ich własnej grawitacji. W konsekwencji zewnętrzne regiony gwiazdy zapadają się w stronę jądra z potężną siłą, wywołując spektakularny wybuch, i pozostawiają po sobie coś, co wygląda jak nowa jasna gwiazda, która następnie gaśnie. Od samego jej odkrycia ponad 30 lat temu, astronomowie napotykają trudności w swoich dążeniach do poznania Supernowej 1987A, zwłaszcza jeżeli chodzi o jej najgłębsze jądro. Badania prowadzono z użyciem Atacama Large Millimeter/submillimeter Array (teleskopu ALMA), który umożliwił poznanie niezwykłych szczegółów. Ponieważ dzięki swoim 66 antenom obiekt pozwala prowadzić obserwacje fal w milimetrach – od pasma podczerwieni do fal radiowych w widmie elektromagnetycznym – jest w stanie przeniknąć obłoki pyłu i gazu supernowej. Dzięki temu wykryto nowo utworzone cząsteczki. Aby poszerzyć swoje obecne odkrycia, zespół planuje dalej korzystać z teleskopu ALMA w celu ustalenia częstości występowania cząsteczek HCO+ i SO, jak również dalszego poznania jak dotąd niewykrytych cząsteczek. Więcej informacji: witryna projektu
Kraje
Zjednoczone Królestwo