Wypełnianie luk w wiedzy z zamiarem wzmocnienia leśnictwa w przyszłości
Mimo stale podejmowanych działań na rzecz wzmacniania zrównoważonej gospodarki leśnej, sektor leśny nadal ma wiele do nauczenia się, jeżeli chodzi o genetykę drzew i środowisko fizyczne, podstawowe właściwości drewna i ich wpływ na jakość produktu końcowego, a także potrzebna mu jest fachowa wiedza, w jaki sposób uogólniać na skalę lasu badania jednostkowe. Choć tak potrzebne dane i wiedza ekspercka są dostępne, to na dzień dzisiejszy są rozproszone po rozmaitych dyscyplinach i nie ma skutecznego sposobu na ich łączne wykorzystanie. Rozpoczęty w 2011 r. projekt TREES4FUTURE (Designing Trees for the future) ma wypełnić te luki, oferując holistyczne podejście do leśnictwa, które łączy abiotyczne i biotyczne aspekty środowiskowe poprzez reakcje biologiczne, produkcję biomasy i technologię przemysłową. Po pięciu latach realizacji projektu partnerzy z powodzeniem zamknęli wszystkie 11 pakietów roboczych. Pośród osiągnięć projektu należy wymienić: wspólny interfejs wyszukiwania danych genetycznych; nowe standardy i metodologie oceny cech terenowych i właściwości drewna; utworzenie trzech sieci tematycznych poświęconych plastyczności fenotypowej, fenologii i postrzeganiu leśnictwa przez społeczeństwo. Dorobek projektu o wartości niemal 7 mln EUR na poziomie czysto badawczym to: seria narzędzi statystycznych do ewaluacji genetycznej; platforma markera molekularnego do fingerprintingu i identyfikowalności materiału biologicznego; narzędzie do dopasowywania stanowisk, których obecny lub prognozowany klimat odpowiada temu panującemu w dowolnym, innym miejscu w Europie; platforma koordynacyjna z funkcją systemu informacji geograficznej (GIS) do wyszukiwania danych; udoskonalona kompatybilność istniejących narzędzi do modelowania; metody fenotypowania o średniej i wysokiej wydajności. Profesor Gert-Jan Nabuurs, specjalizujący się w europejskich zasobach leśnych na Uniwersytecie Wageningen i wicekoordynator TREES4FUTURE, zgodził się omówić osiągnięcia projektu przed publikacją sprawozdania końcowego. Dlaczego uważa pan, że zmiana klimatu wymaga nowego podejścia do wyrobów z drewna i sektora usług? Sektor wyrobów z drewna wymaga nowego podejścia z kilku powodów. Po pierwsze oddziaływanie zmiany klimatu zmieni stan lasów w całej Europie. Na południu lasy trapić będą susze i pożary. W Europie Środkowej nowe gatunki zdobędą pozycję dominującą, a w Europie Północnej lasy zaczną rosnąć szybciej, zwłaszcza sosnowe. Z drugiej strony sektor wyrobów z drewna może pomóc w łagodzeniu zmiany klimatu. Produkcja wyrobów z drewna jest mniej energochłonna niż tych ze stali czy betonu. Przewidujemy wzrost zapotrzebowania w sektorze budowlanym. Pojawi się też popyt na nowe produkty, a mianowicie nowatorskie opakowania żywności czy materiały włókiennicze albo produkty biorafinowane. To wszystko radykalnie odmieni sektor. Jednym z głównych osiągnięć projektu jest platforma do analizy analitycznej, statystycznej, genetycznej i molekularnej. Jakie korzyści z jej użytkowania odniosą interesariusze? Uprawa drzew leży u podstaw wszystkich wspomnianych wcześniej zmian. Platforma jest absolutnie niezbędna, aby posunąć uprawy naprzód. Dzięki TREES4FUTURE dostęp do danych jest także bezpieczniejszy. Jakie jeszcze narzędzia udało wam się stworzyć? Jaką mają wartość dodaną? Opracowaliśmy na przykład zestaw narzędzi do modelowania, które dają wgląd w to, jak stanowisko będzie ewoluować pod wpływem zmiany klimatu albo jakiej proweniencji rośliny najlepiej sadzić. Ponadto stworzyliśmy zestaw narzędzi do modelowania w celu zwiększania skali informacji genetycznych (obecnie skąpych i lokalnych) na rzecz prognozowania oddziaływania na szczeblu regionalnym. Dlaczego tak ważne było zaangażowanie wszystkich zainteresowanych stron w prace nad projektem? Hodowcy drzew będą musieli ostatecznie korzystać z informacji TREES4FUTURE. Zadanie partnerów krajowych T4F polegało na dalszym informowaniu krajowych stowarzyszeń hodowców. I będą się tym zajmować. Czy może pan podać przykład istotnej luki w wiedzy, która została wypełniona dzięki TREES4FUTURE? Poprawił się dostęp do badań proweniencyjnych. To może zabrzmi dziwnie, ale nadal problemem jest uzyskanie dobrych opisów dotychczasowych badań proweniencyjnych. Ponadto dopracowaliśmy i udostępniliśmy metody fenotypowania o wysokiej wydajności. Umożliwiają przeprowadzanie wielu pomiarów i odniesienie ich do informacji genetycznych. Możliwe jest także teraz zwiększanie skali informacji genetycznych za pomocą narzędzi do modelowania. Te ostatnie wskazują na znaczną odporność populacji drzew oraz na osłabianie wpływu zmiany klimatu. Prace nad projektem zakończyły się w kwietniu. Czy zamierzacie utrzymywać opracowane narzędzia i je promować? Tak, narzędzia z dostępem transnarodowym pozostaną dostępne za pośrednictwem witryny. Ponadto narzędzia zostały opracowane na licencji open source. Jakie mógłby pan podać przykłady procesów selekcji ułatwionych dzięki osiągnięciom projektu? Wiemy teraz znacznie więcej o proweniencji daglezji zielonej i jej rozwoju w Europie w porównaniu do rodzimych stanowisk w USA. Ta wiedza może wpłynąć na selekcję proweniencji w przyszłości. TREES4FUTURE Dofinansowanie z programu 7PR-INFRASTRUKTURY witryna projektu
Kraje
Francja