Nowe zalecenia w sprawie zmniejszania ubóstwa w Europie
Partnerzy projektu IMPROVE skupili się na strategiach podejmowanych przez europejskie rządy przed Wielką Recesją 2008/09, w jej czasie i po niej, które były wdrażane w celu zmniejszania ubóstwa i podniesienia spójności społecznej. Kluczowe ustalenia zostały zaprezentowane w czasie konferencji zamykającej projekt, która odbyła się w dniach 3-5 lutego 2016 r. w Antwerpii, Belgia. Zmiana demograficzna i wpływ zatrudnienia na ubóstwo Najważniejszy, ogólny komunikat partnerów projektu jest taki, że ubóstwo nie jest zjawiskiem statycznym, a czynniki powodujące popadanie w ubóstwo i wychodzenie z niego są różne w poszczególnych krajach. Jako jeden z głównych czynników wskazano na zmiany demograficzne, które w walce z ubóstwem są relatywnie ważniejsze od innych czynników, zwłaszcza w przypadku krajów z Europy Północnej. Wskaźnik popadania w ubóstwo był wyższy w gospodarkach Europy Południowej, które stają w obliczu przedłużającego się kryzysu demograficznego związanego z szybko starzejącą się populacją. Kolejne ustalenie pokazało, że wzrost zatrudnienia nie powodował wyraźnego spadku ubóstwa przed kryzysem gospodarczym, niemniej wskaźniki zatrudnienia i ubóstwa często były swoim odzwierciedleniem. „Zasadniczo 10% wzrost zatrudnienia wiąże się z 2,5% spadkiem wskaźnika ubóstwa, aczkolwiek uwzględnienie różnic między krajami i zmieniających się w czasie wzorców ogranicza ten efekt do 1,9-2,5%” – wyjaśnia profesor John Hills z London School of Economics (LSE). „Krótko mówiąc – zatrudnienie nie rozwiązuje problemu”. Niemniej po rozpoczęciu się kryzysu, korelacja między spadającymi wskaźnikami zatrudnienia a szybko rosnącym ubóstwem była znacznie wyraźniejsza, zwłaszcza w krajach Europy Środkowej, Wschodniej i Południowej. Skuteczne strategie zmniejszania ubóstwa W krajach najciężej doświadczonych w czasie kryzysu, niektóre środki oszczędnościowe były zaplanowane sprawiedliwie – podsumowuje zespół projektu. Cięcia płac w sektorze publicznym przynosiły stopniowo efekty w Grecji, Portugalii i w państwach bałtyckich. Zmiany w podatkach bezpośrednich i polityce ubezpieczeń społecznych również były na ogół pozytywne. Reformy mające na celu obniżenie świadczeń emerytalnych i inne zmiany w świadczeniach społecznych przyniosły niejednoznaczne wyniki w różnych krajach i były ściśle uzależnione od ich koncepcji strukturalnej. Zespół ustalił także, iż wzrost płacy minimalnej nie spowodował radykalnego obniżenia poziomu ubóstwa, gdyż większość osób otrzymujących płacę minimalną już znajdowała się powyżej oficjalnej granicy ubóstwa. Z kolei podniesienie progu podatku dochodowego było jeszcze mniej skuteczne, jak pokazuje przykład Zjednoczonego Królestwa i Belgii. Wzrost zasiłków na dzieci okazał się znacznie skuteczniejszy w zmniejszaniu ubóstwa, jak ustalili partnerzy projektu na podstawie studiów przypadku przeprowadzonych w Grecji, Estonii, Włoszech i na Węgrzech. Zespół wskazał jednocześnie, że jest to bardzo kosztowna opcja i może być znacznie trudniejsza do efektywnego wdrożenia przez biedniejsze kraje UE. Wnioski na rok 2020 i kolejne Zespół zdecydowanie podkreślił, że każdy kraj ma swoje własne, niepowtarzalne doświadczenia w zmniejszaniu ubóstwa, uzależnione od siły gospodarki, siatki bezpieczeństwa socjalnego i sprawności w skutecznym wdrażaniu polityki publicznej. Lata 2000 były utraconą dekadą dla zmniejszania ubóstwa w Europie, w czasie której rządy często wprowadzały zmiany przynoszące skutek odwrotny do zamierzonego. Wyniki projektu zasadniczo dowodzą, że roczne korekty wysokości świadczeń socjalnych i progi podatkowe mogą mieć większy wpływ na zmniejszanie ubóstwa niż głębokie reformy strukturalne. Jeżeli progi nie są systematycznie aktualizowane w celu uwzględnienia czynników gospodarczych, takich jak wskaźnik inflacji, wówczas inne instrumenty polityki muszą oddziaływać znacznie silniej, aby w zauważalny sposób wpłynąć na zmniejszanie ubóstwa. Zabrawszy głos na konferencji, Stefaan Hermans szef gabinetu Marianne Thyssen, europejskiej komisarz ds. zatrudnienia, spraw społecznych, umiejętności i mobilności pracowników, wskazał na wagę powiązania agendy politycznej UE z programem badań naukowych, za którym opowiadają się partnerzy projektu IMPROVE. „Abyśmy mogli poczynić postępy na drodze do zmniejszania ubóstwa w Europie, potrzebujemy, i co do tego nie ma wątpliwości, metodologii, rzetelnych danych, wspólnego języka i wspólnego porozumienia” – podsumował.
Kraje
Belgia
