Czy siedliska makroalg pomagają w utrzymywaniu populacji ryb w Morzu Śródziemnym?
Podczas gdy waga fitoplanktonu (mikroalg) jako głównego producenta na potrzeby ekosystemów przybrzeżnych, a przez to ryb, została starannie udokumentowana, znaczenie makroalg i wodorostów morskich w ochronie zasobów ryb pozostaje niejasne. Dzięki projektowi LINKFISH naukowcy lepiej poznali, w jaki sposób specyficzne cechy siedlisk makroalg mogą wspomagać prawidłowy rozwój młodocianych ryb. Według dr. Hilmara Hinza – stypendysty Marie Curie Fellow z Hiszpańskiego Instytutu Oceanografii, który otrzymał wsparcie na swoje badania z dofinansowanego ze środków UE projektu LINKFISH (Investigating the link between sub-littoral algae habitats and fish communities in the Mediterranean Sea) – brak naukowej wiedzy na temat ekosystemów makroalg jest następstwem ograniczonego zainteresowania naukowego. Większość wysiłków badawczych na Morzu Śródziemnym koncentrowała się do tej pory na trawie morskiej i głębszych systemach dennych, podczas gdy siedliska alg zostały mniej gruntownie zbadane, mimo iż są równie rozpowszechnione. Aby wypełnić tę lukę w wiedzy i uzupełnić podejście ekosystemowe na potrzeby zarządzania zasobami rybnymi – które to zadanie polega na identyfikacji, ochronie i przywracaniu siedlisk mających decydujące znaczenie dla ryb w celu odtworzenia i utrzymywania ich populacji – dr Hinz przeprowadził badania w laboratorium oraz nurkując z akwalungiem w Morzu Śródziemnym, aby przestudiować te siedliska, ich produktywność i bioróżnorodność powiązaną z fauną bentosową oraz ustalić, ile energii młodociane ryby pobierają z alg. Zakończony w maju projekt koncentrował się na siedliskach w płytkich wodach (Cystoseira) na potrzeby prac doświadczalnych, ze względu na ich identyfikowalność, ale także na głębszych systemach wodnych (Osmundaria – Phyllophora i Peyssonnalia), które powszechnie występują w Morzu Śródziemnym. W wywiadzie dla magazynu research*eu nt. wyników dr Hinz omawia szeroko znaczenie swoich badań naukowych, które pogłębiają naszą wiedzę o ekologii siedlisk makroalg. Jakie są główne cele projektu? Nadrzędnym celem projektu jest zrozumienie znaczenia makroalg jako niezbędnego siedliska młodocianych ryb w systemach przybrzeżnych Morza Śródziemnego. Wiemy, że większość ekosystemów przybrzeżnych Morza Śródziemnego to systemy oligotroficzne, co oznacza, że woda jest niezwykle uboga w składniki pokarmowe i dlatego produkcja planktonu (mikroalg) jest stosunkowo niewielka w porównaniu do innych obszarów, takich jak morza na północy Europy. Makroalgi i trawy morskie to podstawowi producenci materii organicznej, a przez to stanowią główne źródło produkcji biologicznej utrzymującej przybrzeżny łańcuch pokarmowy. Służą za schronienie różnorodnym przedstawicielom makrofauny, składającym się głównie z malutkich skorupiaków, będących podstawowym źródłem pożywienia dla młodocianych i małych ryb, zapewniając także strukturalną ochronę przed większymi drapieżnikami. W naszych badaniach staramy się ocenić, które gatunki alg i jakie rodzaje powiązanej fauny mogą mieć szczególnie istotne znaczenie dla transferu energii do młodocianych i małych ryb. Przybrzeżne siedliska alg znajdują się obecnie pod narastającą presją, a jak dotąd poznaliśmy jedynie w zarysie ich funkcjonalne znaczenie. Mamy nadzieję, że nasz projekt będzie w stanie uzupełnić tę wiedzę o pewne istotne szczegóły, które mogą okazać się przydatne w przyszłości do oceny jakości siedlisk w europejskich wodach Morza Śródziemnego. W jaki sposób można pana zdaniem wyjaśnić obecny brak badań nad siedliskami alg? W Morzu Śródziemnym badania systemów przybrzeżnych skupiały się głównie na łąkach podmorskich, głębszych systemach dennych i morskich obszarach chronionych. Skaliste siedliska rafowe, w których dominują algi, mimo bliskości wybrzeża i intensywnej eksploatacji przez człowieka, nie zostały tak gruntownie przebadane, zwłaszcza w kontekście ich znaczenia dla ryb. A to ze względu na fakt, że badanie zasobów młodocianych ryb na skalistych wybrzeżach stwarza istotne problemy logistyczne: trudno złapać młodociane ryby wielkości 2-6 cm, a nie można wykorzystać tradycyjnych metod połowu włokiem lub sieciami skrzelowymi. Jaką metodologię przyjęliście w badaniach? Na projekt złożyły się rozmaite komponenty. Staraliśmy się połączyć badania obserwacyjne w terenie z doświadczeniami w laboratorium. Część obserwacyjna badań została ukończona, podczas gdy doświadczenia nadal są w toku i będą prowadzone w instytucji przyjmującej po zakończeniu mojego stypendium Marie Curie. Prowadzenie badań obserwacyjnych wymagało kilku intensywnych inspekcji w terenie połączonych z gromadzeniem zbioru próbek alg i ryb w czasie nurkowania z akwalungiem. Obserwacje ryb i alg in situ odbywały się w czasie nurkowania w poprzek, aby zidentyfikować rozmaite siedliska alg, w których mogły być obecne młodociane ryby; dieta, stan i sygnatura izotopowa różnych klas młodocianych ryb została ustalona dla obszarów o wyraźnym pokryciu algami. W ramach doświadczeń laboratoryjnych testujemy obecnie schematy zaobserwowane w terenie w sposób bardziej kontrolowany, aby zyskać większą wiedzę o mechanistycznych zależnościach między algami, skojarzoną fauną i rybami. Co odkryliście, jeżeli chodzi o uzależnienie młodocianych ryb od makroalg? Na tym etapie analizy wyniki są nadal wstępne, ale wydaje się, że niektóre rodzaje alg – zwłaszcza długowieczne algi o złożonej budowie, takie jak Cystoseira – zawierają większą gęstość żeru w porównaniu do mniej ustrukturyzowanych morfotypów alg. To oznacza, że potencjał paszowy, a przez to jakość siedliska dla młodocianych ryb, zależy od składu alg. Do tej pory nasze obserwacje wydają się sugerować, że im bogatsze i bardziej złożone zbiorowiska alg, tym wyższa gęstość żeru i młodocianych ryb. Nadal musimy zidentyfikować mechanizmy leżące u podstaw, gdyż algi mogą także służyć za schronienie dla ryb, a zaobserwowane wyższe gęstości w tych bardziej złożonych siedliskach mogą wiązać się z obniżonym drapieżnictwem. Miejmy nadzieję, że wyniki prowadzonych przez nas doświadczeń laboratoryjnych rzucą w tym zakresie pewne światło. Jakie są potencjalne zagrożenia dla alg? Makroalgi występują głównie na skalistych obszarach przybrzeżnych. Ze względu na działalność człowieka znajdują się pod rosnącą presją antropogeniczną, a przez to istnieje większe prawdopodobieństwo, że odczują zmiany środowiskowe. Populacja niektórych alg, takich jak wyżej wspomniany rodzaj Cystoseira, kurczy się i znikają one z wielu wybrzeży Morza Śródziemnego z powodu obniżonej jakości wody, co jest następstwem zwiększonej urbanizacji obszarów przybrzeżnych. Co więcej zbiorowiska alg znajdują się pod presją ze strony obcych gatunków w Morzu Śródziemnym. Na przykład przeraz – roślinożernych ryby o ogromnym apetycie na algi, które są w stanie przekształcić połacie wcześniej zdrowych alg w gołe skały, pokryte jedynie cienką warstwą trawy, co wiąże się z oczywistymi konsekwencjami dla innych ryb. Introdukcja obcych gatunków alg również wywiera wpływ na rodzime zbiorowiska z nieznanym jak dotąd następstwami dla innych komponentów ekosystemu. Zakończenie prac nad projektem zaplanowano na maj. Jaki wpływ wywrą wyniki na podejście ekosystemowe do zarządzania zasobami ryb? Mamy nadzieję, że będziemy w stanie uwypuklić znaczenie pewnych siedlisk alg dla młodocianych ryb. Na podstawie naszych prac będziemy mogli klasyfikować jakość siedlisk przybrzeżnych dla młodocianych ryb na szerszą skalę i ujmować je w przestrzennych planach zarządzania. Poprzez upowszechnianie tej wiedzy mamy nadzieję podnieść wrażliwość interesariuszy morskich i opinii publicznej na wartość tych siedlisk, co miejmy nadzieję zainicjuje działania na rzecz ochrony przyrody, które pomogą utrzymać te ekosystemy i zabezpieczyć przyszłą produkcję ryb. Jakie są pana plany co do przyszłych badań, jeżeli takowe pan ma? Pozostanę w Hiszpanii, aby kontynuować swoje badania, gdyż udało mi się uzyskać stypendium w krajowym programie stypendialnym Ramón y Cajal. Planuję dalej podążać tą nową ścieżką badawczą, która otworzyła się dla mnie w wyniku otrzymania stypendium Marie Curie. Ponadto nadal zamierzam angażować się w unijne projekty związane z rybołówstwem i prowadzić badania nad skutkami rybołówstwa dla ekosystemów bentosowych.
Kraje
Hiszpania